صفحه نخست
سیاست
مردم عرب اهواز
ایران - اهواز- چند سالی است که مسئله انتقال آب از سرشاخه‌های کارون به حوزه آبریز زاینده رود و فلات مرکزی ایران موجب نگرانی مردم خوزستان و اعتراض نمایندگان آنها در مجالس ششم تا هشتم شده است. بر اساس آنچه تاکنون در رسانه‌ها و توسط منابع رسمی اعلام شده با اجرای 13 طرح انتقال، بالغ بر 3 میلیارد 456 میلیون متر مکعب از سرشاخه‌های کارون به فلات مرکزی و زاینده رود ریخته خواهد شد. آبی که پیش از این بخشی از زمین‌های کشاورزی جلگه خوزستان را آب می‌داد و آن را به بزرگترین تولید کننده محصولات کشاورزی از جمله غلات تبدیل کرده بود.
وحشت از بهشت
بزرگترین طرح از این طرح‌های سیزده گانه طرح معروف به بهشت آباد است که با اجرای آن بیش از بر یک میلیارد و 100 میلیون متر مکعب آب به زاینده رود خواهد ریخت. وزارت نیرو در نخستین واکنش به اعتراض نمایندگان و افکار عمومی، از تعدیل طرح بهشت آباد خبر داد. بر اساس تعدیل مورد ادعا میزان آب قابل انتقال به 580 میلیون متر مکعب کاهش یافته است. البته نمایندگان مجلس و کارشناسان این تعدیل را بیشتر یک مانور تبلیغاتی می‌دانند و می‌گویند همه چیز حکایت از خیز برداشتن برای انتقال یک میلیارد و 100 میلیون متر مکعب اولیه طرح دارد.
پادرمیانی رئیس
نمایندگان مردم در ماه‌های پایانی دوره چهار ساله نمایندگی‌شان فشار را بر وزارت نیرو بیشتر کردند و به همراه نمایندگان استان چهار محال و بختیاری برای دومین بار تهدید به استیضاح وزیر نیرو کردند. حتی در رسانه‌ها سخن از استعفای دسته جمعی نمایندگان به میان آمد. سرانجام با پادرمیانی علی لاریجانی رئیس مجلس نشستی برای رفع سوء تفاهم بین وزیر نیرو و مجمع نمایندگان استان خوزستان برگزار شد.
28 آذر ماه وزیر نیرو وعده کرد زیر نظر نمایندگان استان کار کارشناسی روی طرح‌ها انجام شود و در صورتی که مشخص شد آب اضافه‌ای وجود داشته باشد برای تامین آب شرب ساکنان مناطق فلات مرکزی، اقدام به انتقال نمایند. البته یکی از نمایندگان اهواز اعتقاد داشت این طرح نه برای تامین آب شرب بلکه برای مصارف کشاورزی و صنعتی در نظر گرفته شده است. همین نماینده اعتقاد دارد بر اساس آمار وزارت نیرو این مناطق مشکلی در تامین آب شرب ندارند. سید شریف حسینی به استناد آمار وزارت کشاورزی یادآور می شود: در استان اصفهان میزان کشت شلتوک و برداشت برنج بیشتر از استان خوزستان است پس مشکل تامین آب شرب نیست.
پیش بینی های درست
در حالیکه این نماینده پس از اتمام جلسه در گفت وگو با رسانه‌ها گفت اجازه نمی‌دهیم این کار بدون کارشناسی ادامه پیدا کند، اما برخلاف امیدواری این نماینده، کارشناسان انجمن صنفی صنعت آب گفتند: وزیر نیرو از نمایندگان وقت می‌خرد. و سرانجام تا اینجا پیش بینی این گروه درست از در آمد.
درست در آستانه انتخابات نهمین دوره مجلس شورای اسلامی و در حالی که همه نمایندگان درگیر شور انتخابات و تبلیغات یا کسب صلاحیت خدشه دار شده توسط شورای نگهبان بودند( در خوزستان ابتدا هفت نفر از نمایندگان استان رد صلاحیت شدند) سایت آب منطقه‌ای اصفهان خبر ساز شد و خبر از جدی شدن اجرای طرح انتقال آب داد. آیا پیش بینی و وعده این نماینده همانگونه که نام او با فاصله بسیار زیاد از رقیبانش از صندوق‌های رأی بیرون آمد، درست از آب در خواهدآمد؟
حسینی تاکید می‌کند وزارت نیرو آمار کارشناسی را دست کاری می‌کند و به مطالعات سال‌های دهه چهل که منطقه در یک دوره پر آبی به سر می‌برد استناد می‌کند در حالی که اکنون آثار کاهش نزولات جوی و خشکسالی کاملا روشن و برهنه خود را نشان داده است. پیش روی آب دریا تا چند کیلومتری جنوب اهواز، کاهش دبی رودخانه کارون و آثار و پیامدهای آن بسیار نگران کننده است.
خلف وعده وزیر
اما وزارت نیرو نه تنها گزارش کار کارشناسی موعود را منتشر نکرد بلکه در اقدامی شگفت انگیز اقدام به فروش 2هزار و 100 میلیارد ریال اوراق مشارکت به منظور تامین اعتبارات طرح های انتقال آب کرد. فروش این اوراق از 16 اسفند ماه در شعب منتخب و در سراسر کشور آغاز می‌شود ؛ یعنی از همه سرمایه های ملی برای اجرای یک طرح منطقه ای. مدیر عامل آب منطقه‌ای اصفهان از کشاورزان و صنعتگران خواسته برای تسریع در اجرای این طرح مشارکت جدی بکنند. و این یعنی وزارت نیرو راه را بر هرگونه تجدید نظر و تاخیر یا تامل در اجرای این طرح را بست.
همه مخالفان انتقال
مخالفان طرح انتقال آب به زاینده رود کیستند و چه می‌گویند؟ کسانی که به این طرح نه گفته‌اند طیف وسیعی را تشکیل می‌دهند. از نظر جغرافیایی از ساکنان و نخلداران جنوبی‌ترین نقطه استان خوزستان تا ساکنان شمالی‌ترین منطقه استان چهار محال و بختیاری و از نظر صنفی نیز این طیف بسیار گونه و گون و رنگین است. در صف اول این مخالفت‌ها روزنامه نگاران مستقل ایستادند و توانستند در مدتی کوتاه افکار عمومی را متوجه پیامدهای فاجعه آمیز این طرح کنند. اساتید و اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های اهواز، کارشناسان امور آب، فعالان محیط زیست، کشاورزان، آبزی پروران و صیادان، نمایندگان مجلس، مدیران اجرایی و...نیز به زودی به این صف پیوستند و به برگزای همایش و ارائه مقاله یا انتقال دغدغه‌ها و نگرانی‌های خود از طریق مدنی پرداختند. البته مخالفت ها در چهارمحال و بختیاری رنگ دیگری یافت. نمایندگان این استان در مجلس دست به تحصن زدند، استاندار در شورای تامین دستور لغو مراسم کلنگ زنی طرح را داد و مدیرعامل آب منطقه ای گفت اجازه نمی دهیم برای مطالعه، کارشناسی و اجرا کسی وارد منطقه شود.
در برابر مزیت‌ها
دکتر مهدی قمیشی عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز می‌گوید: برنامه انتقال، برای تامین آب 50 سال آینده کشاورزی در نظر گرفته شده است. قمیشی جز آثار زیانبار زیست محیطی و تخریب کشاورزی خوزستان به تناقض در برنامه ریزی وزارت نیرو اشاره می‌کند و یاد آور می‌شود: سدهایی که در چند سال اخیر با صرف هزاران میلیارد ساخته شد بلا استفاده می‌شود. آقایان با کدام آب می‌خواهند توربین این نیروگاه‌ها را بچرخانند؟
این استاد دانشگاه می‌گوید برای آب باید محاسبه مزیت اقتصادی انجام شود و در حال حاضر عقل سلیم و همه محاسبات و علمی حکایت از مزیت بالای اقتصادی خوزستان و زمین‌های کم نظیر آن دارد. چرا باید این ویژگی‌های را نادیده بگیریم و با صرف ارقام نجومی آب را منتقل کنیم و منطقه‌ای را نابود؟
کدام آب؟
سید شریف حسینی نماینده مردم اهواز در مجلس شورای اسلامی می‌پرسد آیا اصلاً آبی برای انتقال وجود دارد؟ حسینی با مرور آمار رسمی نتیجه می‌گیرد نه! بر اساس آمار در خوزستان حدود 2میلیون هکتار زمین کشاورزی قابل کشت وجود دارد که این رقم تا 3 میلیون قابل توسعه است اما نیمی از این زمین‌ها هم اکنون به دلیل تامین نشدن آب بدون استفاده است. آب مورد نیاز کشاورزی در حال حاضر 14 میلیارد متر مکعب است. همچنین 700 میلیون برای شرب، 650 میلیون متر مکعب برای مصارف صنعتی، یک میلیارد و700 میلیون متر مکعب برای آبزی پروری، 3 میلیارد و 300میلیون متر مکعب حق آبه زیست محیطی. به عبارتی 20 میلیارد و350 میلیون متر مکعب نیاز آبی خوزستان است که 15 مییلیارد و 500 میلیون متر مکعب آن از رودخانه پیر و خسته کارون تامین می‌شود.
درافق دور
همچنین برنامه ریزان در افق 1400 برای کشاورزی استان جایگاه ویژه‌ای تعریف کرده‌اند؛ تولید بیش از 19 درصد محصولات کشاورزی کشور که برای رسیدن به این مهم 23 میلیارد و 700 میلیون متر مکعب آب مورد نیاز است.
دیروز و امروز
پس مشکل کجاست؟ کارشناسان می‌گویند در حالی که قبلا ادعا می‌شد آورده رودخانه‌های خوزستان 30 میلیارد متر مکعب است اما دوره آماری جدید نشان می‌دهد متوسط آورد 30 ساله این رودخانه‌ها به 26 میلیارد مکعب رسیده است.
حمید رضا خدابخشی دبیر انجمن صنفی مهندسان صنعت آب یاد آور می‌شود در 10 سال اخیر آورد آب رودخانه‌های خوزستان کاهش یافته و به کمتر از 17 میلیارد متر مکعب کاهش یافته است.
کاهش آورد رودخانه‌ها و نزولات جوی زخم خود را بر زمینیان کشید. با پیشروی آب دریا به سمت شمال، بسیاری از نخلستان‌های آبادان، خرمشهر، جزیره مینو، اروند کنار، بهمنشیر و شادگان از بین رفت و هزاران هکتار زمین زراعی به شوره زار بدل شد.
سئوال بزرگ
شریف حسینی در تاکید گفته های خود می‌پرسد: اگر در رودخانه‌های استان آب زاید وجود دارد چرا سازمان آب و برق خوزستان مجوز برداشت به کشاورزان و آبزی پروران نمی‌دهد؟
بر فرض اینکه نمایندگان جدید هیچ حساسیتی نسبت به این موضوع نشان ندهند که با توجه به افکار عمومی در استان بسیار بعید به نظر می‌رسد، چرا وزارت نیرو این چنین سرسختانه منافع ملی را فدای فشارهای منطقه‌ای می‌کند؟ نمایندگان جدید چگونه با این مسئله کنار خواهند آمد؟ باید منتظر ماند و دید.
وحشت از بهشت
بزرگترین طرح از این طرح‌های سیزده گانه طرح معروف به بهشت آباد است که با اجرای آن بیش از بر یک میلیارد و 100 میلیون متر مکعب آب به زاینده رود خواهد ریخت. وزارت نیرو در نخستین واکنش به اعتراض نمایندگان و افکار عمومی، از تعدیل طرح بهشت آباد خبر داد. بر اساس تعدیل مورد ادعا میزان آب قابل انتقال به 580 میلیون متر مکعب کاهش یافته است. البته نمایندگان مجلس و کارشناسان این تعدیل را بیشتر یک مانور تبلیغاتی می‌دانند و می‌گویند همه چیز حکایت از خیز برداشتن برای انتقال یک میلیارد و 100 میلیون متر مکعب اولیه طرح دارد.
پادرمیانی رئیس
نمایندگان مردم در ماه‌های پایانی دوره چهار ساله نمایندگی‌شان فشار را بر وزارت نیرو بیشتر کردند و به همراه نمایندگان استان چهار محال و بختیاری برای دومین بار تهدید به استیضاح وزیر نیرو کردند. حتی در رسانه‌ها سخن از استعفای دسته جمعی نمایندگان به میان آمد. سرانجام با پادرمیانی علی لاریجانی رئیس مجلس نشستی برای رفع سوء تفاهم بین وزیر نیرو و مجمع نمایندگان استان خوزستان برگزار شد.
28 آذر ماه وزیر نیرو وعده کرد زیر نظر نمایندگان استان کار کارشناسی روی طرح‌ها انجام شود و در صورتی که مشخص شد آب اضافه‌ای وجود داشته باشد برای تامین آب شرب ساکنان مناطق فلات مرکزی، اقدام به انتقال نمایند. البته یکی از نمایندگان اهواز اعتقاد داشت این طرح نه برای تامین آب شرب بلکه برای مصارف کشاورزی و صنعتی در نظر گرفته شده است. همین نماینده اعتقاد دارد بر اساس آمار وزارت نیرو این مناطق مشکلی در تامین آب شرب ندارند. سید شریف حسینی به استناد آمار وزارت کشاورزی یادآور می شود: در استان اصفهان میزان کشت شلتوک و برداشت برنج بیشتر از استان خوزستان است پس مشکل تامین آب شرب نیست.
پیش بینی های درست
در حالیکه این نماینده پس از اتمام جلسه در گفت وگو با رسانه‌ها گفت اجازه نمی‌دهیم این کار بدون کارشناسی ادامه پیدا کند، اما برخلاف امیدواری این نماینده، کارشناسان انجمن صنفی صنعت آب گفتند: وزیر نیرو از نمایندگان وقت می‌خرد. و سرانجام تا اینجا پیش بینی این گروه درست از در آمد.
درست در آستانه انتخابات نهمین دوره مجلس شورای اسلامی و در حالی که همه نمایندگان درگیر شور انتخابات و تبلیغات یا کسب صلاحیت خدشه دار شده توسط شورای نگهبان بودند( در خوزستان ابتدا هفت نفر از نمایندگان استان رد صلاحیت شدند) سایت آب منطقه‌ای اصفهان خبر ساز شد و خبر از جدی شدن اجرای طرح انتقال آب داد. آیا پیش بینی و وعده این نماینده همانگونه که نام او با فاصله بسیار زیاد از رقیبانش از صندوق‌های رأی بیرون آمد، درست از آب در خواهدآمد؟
حسینی تاکید می‌کند وزارت نیرو آمار کارشناسی را دست کاری می‌کند و به مطالعات سال‌های دهه چهل که منطقه در یک دوره پر آبی به سر می‌برد استناد می‌کند در حالی که اکنون آثار کاهش نزولات جوی و خشکسالی کاملا روشن و برهنه خود را نشان داده است. پیش روی آب دریا تا چند کیلومتری جنوب اهواز، کاهش دبی رودخانه کارون و آثار و پیامدهای آن بسیار نگران کننده است.
خلف وعده وزیر
اما وزارت نیرو نه تنها گزارش کار کارشناسی موعود را منتشر نکرد بلکه در اقدامی شگفت انگیز اقدام به فروش 2هزار و 100 میلیارد ریال اوراق مشارکت به منظور تامین اعتبارات طرح های انتقال آب کرد. فروش این اوراق از 16 اسفند ماه در شعب منتخب و در سراسر کشور آغاز می‌شود ؛ یعنی از همه سرمایه های ملی برای اجرای یک طرح منطقه ای. مدیر عامل آب منطقه‌ای اصفهان از کشاورزان و صنعتگران خواسته برای تسریع در اجرای این طرح مشارکت جدی بکنند. و این یعنی وزارت نیرو راه را بر هرگونه تجدید نظر و تاخیر یا تامل در اجرای این طرح را بست.
همه مخالفان انتقال
مخالفان طرح انتقال آب به زاینده رود کیستند و چه می‌گویند؟ کسانی که به این طرح نه گفته‌اند طیف وسیعی را تشکیل می‌دهند. از نظر جغرافیایی از ساکنان و نخلداران جنوبی‌ترین نقطه استان خوزستان تا ساکنان شمالی‌ترین منطقه استان چهار محال و بختیاری و از نظر صنفی نیز این طیف بسیار گونه و گون و رنگین است. در صف اول این مخالفت‌ها روزنامه نگاران مستقل ایستادند و توانستند در مدتی کوتاه افکار عمومی را متوجه پیامدهای فاجعه آمیز این طرح کنند. اساتید و اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های اهواز، کارشناسان امور آب، فعالان محیط زیست، کشاورزان، آبزی پروران و صیادان، نمایندگان مجلس، مدیران اجرایی و...نیز به زودی به این صف پیوستند و به برگزای همایش و ارائه مقاله یا انتقال دغدغه‌ها و نگرانی‌های خود از طریق مدنی پرداختند. البته مخالفت ها در چهارمحال و بختیاری رنگ دیگری یافت. نمایندگان این استان در مجلس دست به تحصن زدند، استاندار در شورای تامین دستور لغو مراسم کلنگ زنی طرح را داد و مدیرعامل آب منطقه ای گفت اجازه نمی دهیم برای مطالعه، کارشناسی و اجرا کسی وارد منطقه شود.
در برابر مزیت‌ها
دکتر مهدی قمیشی عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز می‌گوید: برنامه انتقال، برای تامین آب 50 سال آینده کشاورزی در نظر گرفته شده است. قمیشی جز آثار زیانبار زیست محیطی و تخریب کشاورزی خوزستان به تناقض در برنامه ریزی وزارت نیرو اشاره می‌کند و یاد آور می‌شود: سدهایی که در چند سال اخیر با صرف هزاران میلیارد ساخته شد بلا استفاده می‌شود. آقایان با کدام آب می‌خواهند توربین این نیروگاه‌ها را بچرخانند؟
این استاد دانشگاه می‌گوید برای آب باید محاسبه مزیت اقتصادی انجام شود و در حال حاضر عقل سلیم و همه محاسبات و علمی حکایت از مزیت بالای اقتصادی خوزستان و زمین‌های کم نظیر آن دارد. چرا باید این ویژگی‌های را نادیده بگیریم و با صرف ارقام نجومی آب را منتقل کنیم و منطقه‌ای را نابود؟
کدام آب؟
سید شریف حسینی نماینده مردم اهواز در مجلس شورای اسلامی می‌پرسد آیا اصلاً آبی برای انتقال وجود دارد؟ حسینی با مرور آمار رسمی نتیجه می‌گیرد نه! بر اساس آمار در خوزستان حدود 2میلیون هکتار زمین کشاورزی قابل کشت وجود دارد که این رقم تا 3 میلیون قابل توسعه است اما نیمی از این زمین‌ها هم اکنون به دلیل تامین نشدن آب بدون استفاده است. آب مورد نیاز کشاورزی در حال حاضر 14 میلیارد متر مکعب است. همچنین 700 میلیون برای شرب، 650 میلیون متر مکعب برای مصارف صنعتی، یک میلیارد و700 میلیون متر مکعب برای آبزی پروری، 3 میلیارد و 300میلیون متر مکعب حق آبه زیست محیطی. به عبارتی 20 میلیارد و350 میلیون متر مکعب نیاز آبی خوزستان است که 15 مییلیارد و 500 میلیون متر مکعب آن از رودخانه پیر و خسته کارون تامین می‌شود.
درافق دور
همچنین برنامه ریزان در افق 1400 برای کشاورزی استان جایگاه ویژه‌ای تعریف کرده‌اند؛ تولید بیش از 19 درصد محصولات کشاورزی کشور که برای رسیدن به این مهم 23 میلیارد و 700 میلیون متر مکعب آب مورد نیاز است.
دیروز و امروز
پس مشکل کجاست؟ کارشناسان می‌گویند در حالی که قبلا ادعا می‌شد آورده رودخانه‌های خوزستان 30 میلیارد متر مکعب است اما دوره آماری جدید نشان می‌دهد متوسط آورد 30 ساله این رودخانه‌ها به 26 میلیارد مکعب رسیده است.
حمید رضا خدابخشی دبیر انجمن صنفی مهندسان صنعت آب یاد آور می‌شود در 10 سال اخیر آورد آب رودخانه‌های خوزستان کاهش یافته و به کمتر از 17 میلیارد متر مکعب کاهش یافته است.
کاهش آورد رودخانه‌ها و نزولات جوی زخم خود را بر زمینیان کشید. با پیشروی آب دریا به سمت شمال، بسیاری از نخلستان‌های آبادان، خرمشهر، جزیره مینو، اروند کنار، بهمنشیر و شادگان از بین رفت و هزاران هکتار زمین زراعی به شوره زار بدل شد.
سئوال بزرگ
شریف حسینی در تاکید گفته های خود می‌پرسد: اگر در رودخانه‌های استان آب زاید وجود دارد چرا سازمان آب و برق خوزستان مجوز برداشت به کشاورزان و آبزی پروران نمی‌دهد؟
بر فرض اینکه نمایندگان جدید هیچ حساسیتی نسبت به این موضوع نشان ندهند که با توجه به افکار عمومی در استان بسیار بعید به نظر می‌رسد، چرا وزارت نیرو این چنین سرسختانه منافع ملی را فدای فشارهای منطقه‌ای می‌کند؟ نمایندگان جدید چگونه با این مسئله کنار خواهند آمد؟ باید منتظر ماند و دید.
