صفحه نخست
سیاست
خوزستان(عربستان):«سد گتوند ديگر نمي تواند به فعاليت ادامه دهد و بايد تخليه و تغيير كاربري داده شود»: اين را پورمحمدي رييس سازمان بازرسي كل كشور يك ماه پيش چنان محكم و باصراحت اعلام كرد كه فعالان محيط زيست اميدوار شدند اگر چه دير، اما بالاخره يك نهاد نظارتي براي توقف فاجعه زيست محيطي در رودخانه كارون و خوزستان وارد گود شده است. انكار و اظهار بي اطلاعي، نخستين واكنش مجريان سد گتوندعليا به خبر منتشر شده در سايت رسمي سازمان بازرسي كل كشور بود، اما تناقض گويي متوليان وزارت نيرو و شركت توسعه منابع آب و نيرو (مجري سد گتوند) در پاسخ به پورمحمدي نشان داد كه قرار است وضعيت فعلي اين سد ادامه پيدا كند. از يك سو مجري و مدير عمران مهندسي سد، اذعان كردند اگر چه لايه هاي شور و شيرين مخزن سد برهم خورده و آب شور شده اما اوضاع تحت كنترل است و از سوي ديگر مديرعامل، شوري كارون را به عوامل ديگري نسبت مي دهد. معاون وزير نيرو نيز با، كيفيت آب كارون را مناسب و شوري آن را بين 900 تا 1200واحد (ميكروموس) اعلام مي كند. در يك جا دست اندركاران سد و وزير نيرو نشت نفت در درياچه سد را مي پذيرند و در جاي ديگر سادات ابراهيمي، نماينده مردم شوشتر و گتوند در مجلس -كه حمايت از مجريان سد را ترجيح داده- نه تنها نشت نفت كه شور شدن آب كارون را به كلي تكذيب مي كند. البته اين بار واكنش ها جور ديگري است. پاي منتقدان در ميان نيست و مسوولان سدگتوند هستند كه با انتشار موضع سازمان بازرسي دستپاچه، توپ را به زمين ديگر پرتاب مي كنند.
اتهام منفي بافي
پرحاشيه ترين پروژه وزارت نيرو، مرداد ماه 90 در ميان اعتراض و هشدارهاي كارشناسان و دوستداران محيط زيست، با صرف هزينه يي در حدود دو هزار و 500 ميليارد تومان آبگيري را آغاز كرد. اگر چه سازمان حفاظت محيط زيست اعلام كرده بود اين سد مطالعات مدون زيست محيطي ندارد و نسبت به آينده رودخانه كارون نگران است اما نه عمليات اجرايي را متوقف كرد و نه آبگيري را. با بالاگرفتن اعتراضات، مركز مطالعات و پژوهش هاي مجلس آبان ماه همان سال، گزارشي منتشر و تاييد كرد كه تا پيش از سال 85 هيچ گونه مطالعاتي روي سازند نمكي گچساران صورت نگرفته بود. «شركت مشانير» نخستين مشاور در سال 74 فاز اول مطالعات و «شركت مهاب قدس» در سال 82 فاز دوم را اجرا كرده و اين امر نشانه اجراي شتابزده پيش از انجام مطالعات ضروري است. وجود گنبدهاي نمكي (سازند گچساران) در مخزن سد، احتمال انحلال نمك و به تبع آن شور شدن كارون و تهديد كشاورزي جلگه خوزستان، اگر چه نگراني بسياري نهادها و كارشناسان را برانگيخت، اما وزير نيرو آن را «تنها منفي بافي و زير سوال بردن عملكرد مثبت دولت» عنوان كرد و گفت: « هيچ نگراني اي در بهره برداري از سد گتوند وجود ندارد». اين ادعا اما ديري نپاييد و به زودي پيش بيني كارشناسان به واقعيت پيوست. سرما و سيلاب هاي زمستانه پارسال، اثر خود را روي كيفيت آب رودخانه كارون نشان داد، به طوري كه شكايت تعدادي از كشاورزان و كشت و صنعت هاي نيشكر را در پي داشت. بعد از آن بود كه اساتيد دانشكده كشاورزي دانشگاه شهيد چمران اهواز نيز در سفر پورمحمدي، رييس سازمان بازرسي كل كشور، نسبت به تبعات سد گتوند هشدار دادند و بررسي وضع سد و آينده كشاورزي خوزستان را خواستار شدند. اخباري كه امسال از وضعيت سد گتوند به گوش مي رسد اما نگران كننده تر است. وعده ارتقاي 30 درصدي كيفيت آب كارون حالابه فراموشي سپرده شده و تداوم سرما و سيلاب هاي شديد برخلاف ادعاي دست اندركاران سد گتوند، شوري آب خروجي به رودخانه كارون را به بيش از دو هزار و 500 ميكروموس افزايش داده است: يعني سه برابر استاندارد آب آشاميدني و بالاتر از تحمل محصولات كشاورزي. اين مساله بيشتر قابل توجه مي شود وقتي بدانيم بيش از دو ميليارد مترمكعب آب شور (كه بخشي از آن چند برابر شورتر از آب خليج فارس است) در مخزن سد ذخيره شده و قرار است كم كم به رودخانه كارون تخليه شود. عضو هيات علمي دانشكده علوم آب دانشگاه شهيد چمران اهواز معتقد است: اگر وزارت نيرو در آبگيري سد احتياط مي كرد و آن را دو سه سال به تاخير مي انداخت، احتمال اين خطرات به حداقل مي رسيد. حالاكه ارتفاع آب در مخزن سد بالارفته و نيروگاه ها در حال بهره برداري است، قضيه سخت شده است. مشكل اين است كه اكنون محرز شده، آورد نمك بيشتر از قبل شده است و اين نمك كه در فصول گرم سال در لايه هاي پايين آب مخزن سد جمع مي شود در فصول سرد سال به لايه هاي بالاتر گسترش مي يابد و همين امر حالاباعث شده كه شوري آب خروجي از سد از دو هزار و 500 ميكروموس نيز بيشتر و مشكلاتي را در پايين دست سبب شود. اگر چه ارائه راه حل هاي كارشناسي براي كنترل و احتمالاحل اين معضل بسته نيست اما مشكل اين است كه تدابير ظاهرا امنيتي مانع از دسترسي به اطلاعات و آمار يا حضور محققان و كارشناسان براي چاره انديشي و رفع معضل است.
كوتاه نمي آييم
با وجود هشدار رييس سازمان بازرسي، نه مجمع نمايندگان خوزستان و نه كميسيون كشاورزي مجلس درباره سد گتوند جلسه يي نداشتند اما نمايندگان خوزستان كم و بيش از مواضع خود سخن گفتند. به جز سادات ابراهيمي نماينده شوشتر و گتوند كه همه مشكلات را تكذيب كرده، ديگر نمايندگان از موضع سازمان بازرسي حمايت كرده اند. سخنگوي كميسيون كشاورزي مجلس شوراي اسلامي تصريح مي كند: آنچه اهميت دارد، منافع مردم است. نتايج كارشناسي هر چه كه باشد مي پذيريم و در صورتي كه راهي به جز تخليه سد نباشد، از اين تصميم سازمان بازرسي حمايت مي كنيم. عباس پاپي زاده با بيان اينكه كميسيون كشاورزي مجلس به عنوان كميسيون مرتبط، درباره شور شدن آب كارون كوتاه نمي آيد، مي افزايد: نمايندگان مردم خوزستان در مجلس نيز نسبت به نابودي حيات كشاورزي استان حساسيت ويژه يي دارند. با توجه به كاهش دبي آب رودخانه هاي كارون و دز به دليل اجراي طرح هاي غيركارشناسي انتقال آب، تاثير شوري ناشي از سد گتوند روي كيفيت آب بيشتر بوده است. در حال حاضر هم آب كارون به قدري شور شده كه مردم شهرهاي پايين دست مثل اهواز، آبادان و خرمشهر قادر به استفاده از آب نيستند. نماينده مردم دزفول در مجلس شوراي اسلامي ادامه مي دهد: دو ماه پيش وزير نيرو را به خوزستان دعوت كرديم و درباره حيات رودخانه كارون به او تذكر داديم. سعي كرديم بحث را به صورت آرام و به دور از تنش دنبال كنيم.
جاي خالي مشاوران
شركت توسعه منابع آب و نيرو (مجري سد گتوند) مدعي است كه در افت كيفيت آب كارون بي تقصير است. مسوول شوري در بالادست كارون را رودخانه هاي شور (كه از قديم وجود داشتند) و در پايين دست نيز پساب هاي كشاورزي و فاضلاب ها قلمداد مي كند. اما برخلاف اين فرافكني ها، آمارها نشان مي دهد كه شوري آب كارون در مقطع گتوند هميشه 800 ميكروموس بوده و فقط در مواقع سيلاب و حداكثر 20 روز در سال به يك هزار و 200 ميكروموس مي رسيد. اين در حالي است كه از زمان آبگيري سد گتوند شوري آب رودخانه (در همان مقطع) به بيش از سه هزار واحد رسيده و در روزهاي اخير نيز بيش از دو هزار و 500 ميكروموس گزارش شد كه وضعيت بحراني سد گتوند را نشان مي دهد. به عبارتي برخلاف ادعاي مديران سد، شوري آب رودخانه كارون بعد از آبگيري بي سابقه است. ضمن اينكه تداوم تخليه آب شور به رودخانه و اراضي كشاورزي نگران كننده است. رييس انجمن صنفي مهندسان صنعت آب خوزستان معتقد است: در حال حاضر علاوه بر شور شدن رودخانه كارون، نشت نفت در مخزن سد نيز حايز اهميت است. پنج چاه نفت در مخزن سد گتوند وجود دارند كه پلمب شده اند. نفت به عنوان يك مخزن زيرزميني تحت فشار آب سد، اكنون دچار بيرون زدگي شده و احتمال نشت از نقاط ديگر نيز بسيار محتمل است. اما از آنجا كه رودخانه كارون آب شرب و كشاورزي چندين شهر و روستاي خوزستان را تامين مي كند و نفت حاوي 120 ماده شيميايي سرطان زا و نابودكننده گياهان و آبزيان است اين مساله بايد مورد توجه قرار گيرد. حميدرضا خدابخشي مي افزايد: درباره شور شدن آب رودخانه كارون و آثار و تبعات آن نيز مدت ها بحث شده است. از همه مهم تر آنكه شور شدن آب كارون نه تنها با برنامه هاي توسعه كشاورزي دولت در تضاد است، بلكه كشاورزي را از بين مي برد. وي همچنين به قوانين مرتبط با بهره برداري، طراحي و خدمات سازه و ساختمان اشاره مي كند، بر اين اساس يك دوره بهره برداري مثلا50 ساله براي سد در نظر مي گيرند و مشاور پروژه در اين مدت بايد پاسخگوي مشكلات احتمالي باشد، اما در اين مدت كه بحث سد گتوند مطرح بوده از مشاور طرح كه از زيرمجموعه هاي وزارت نيرو است نامي نمي برند، اين در حالي است كه قانون همه چيز را مشخص كرده است.
منبع : بروال به نقل ازاعتماد
