صفحه نخست
سیاست
نقل قولی تکان‌دهنده در ارتباط با شبکه‌های اجتماعی وجود دارد که پرده از ماهیت کار آن‌ها و همچنین ساده‌انگاری بسیاری از کاربران این شبکه‌ها بر می‌گیرد.
گفته‌اند: «اگر تو برای استفاده از خدمات خاصی نیازی به پرداخت پول نداری، بدان که خودت بدل به کالا و محصول شده‌ای.»
این نقل قول در مورد شبکه‌های اجتماعی کاملا صدق میکند. زندگی بسیاری از شهروندان و به‌ویژه جوانان بدون شبکه‌های اجتماعی معنی خود را از دست داده است.
بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی از خود می‌پرسند که فیسبوک و توییتر و واتس‌اپ هزینه کلان خود را از کجا تامین می‌کنند؟ پاسخ این پرسش بسیار ساده است: از طریق خدمات کالایی به نام کاربر. در واقعیت امر کاربران شبکه‌های اجتماعی هزینه استفاده از خدمات این شبکه‌ها را با اطلاعات خود می‌پردازند. اطلاعاتی که به منظور تبلیغ هدفمند مورد استفاده و در بسیاری مواقع مورد سوء استفاده قرار می‌گیرند.
زندگی در خانه شیشه‌ای
حضور در دنیای مجازی را شاید بتوان به زندگی در خانه‌ای شیشه‌ای تشبیه کرد. کاربر به‌ویژه در شبکه‌های اجتماعی اطلاعات بسیاری از خودش فاش میکند. اطلاعاتی که شاید تک تک شان حامل هیچ ارزش خاصی نباشد، اما مجموعه آن‌ها بدل به یک "بانک اطلاعاتی" ارزشمند می‌شود.
خطرات آشکار و پنهان شبکه (FA_IR): شبکه‌های اجتماعی... خطرات آشکار و پنهان شبکه
هرچه حضور و فعالیت کاربر در شبکه‌های اجتماعی گسترده‌تر باشد، اطلاعاتی که از خودش منتشر میکند، بیشتر خواهد بود.
حضور در شبکه‌های اجتماعی به معنی آن نیست که ما اطلاعات خود را صرفا با دوستان و اعضای خانواده خود به اشتراک می‌گذاریم. بلکه در واقع امکان دسترسی افراد "ناباب" به این اطلاعات را نیز فراهم می‌کنیم.
بسیاری از کاربران گمان می‌کنند با استفاده از هویت جعلی و دادن آدرس غلط درباره مکان زیست و کار خود، مانع از افشای اطلاعات اصلی خودشان می‌شوند. گرچه استفاده از چنین روشی تا حدودی می‌تواند در پنهان کردن هویت موثر باشد، اما اختفای این بخش از اطلاعات در برابر سیل اطلاعاتی که کاربر از خود بر جای می‌نهد، بسیار ناچیز است.
چه اطلاعاتی در اختیار شبکه‌ها می‌گذاریم؟
با نصب هر اپلیکیشن و با بازدید از هر سایتی کاربر عملا اطلاعات زیادی از فعالیت و حضور خودش در فضای مجازی تولید میکند.
Symbolbild Internet Hacker Sicherheit Computer www (Fotolia/alphaspirit)
کاربر باید بداند که پس از انتشار اطلاعات شخصی و خصوصی بر روی شبکه‌های اجتماعی، به این اطلاعات خصلتی عمومی داده است.
گردآوری این اطلاعات از سوی شبکه‌های اجتماعی نیز امری الزاما غیرقانونی نیست. در بخش توضیحات حقوقی و حریم اطلاعات شخصی شبکه‌ها، بندهای مربوط به حق استفاده از این اطلاعات برای مقاصد تجاری پیش بینی شده است. بسیاری از کاربران معمولا به این بخش‌مراجعه نمی‌کنند و آگاهانه گزینه‌های مطلوب را بر نمی‌گزینند.
اطلاعاتی که کاربر از خود برجای می‌گذارد در چند سطح ذخیره می‌شوند. اطلاعات پایه و عمومی شامل نام، آدرس، ایمیل و تاریخ تولد می‌شوند. اما اطلاعات تکمیلی هم تولید می‌شوند، از جمله اینکه این کاربر مشخصا با چه کسانی و به چه میزانی در تماس و ارتباط است؟
اطلاعاتی که شبکه‌های اجتماعی از کاربران و اعضای خود گردآوری می‌کنند با یکدیگر تفاوت دارند. به عنوان نمونه، فیسبوک به منظور استفاده هدفمند تبلیغاتی اطلاعات دیگر کاربر را نیز ضبط میکند. از آن نمونه‌اند: جنیست، سن، محل زندگی، اطلاعات سخت‌افزاری نظیر استفاده از کامپیوتر یا تلفن‌هوشمند و همچنین فعالیت‌های کاربر بر روی فیسبوک و از جمله مواردی که کاربر مطلبی را به شراکت گذاشته و یا اینکه کاربر کدام موضوع را پسندیده و کدام صفحات را به لیست علاقمندی‌های خود افزوده است.
از آن گذشته، شبکه‌های اجتماعی پس از ارزیابی این اطلاعات کاربران را حتی دسته‌بندی نیز می‌کنند. مثلا عده‌ای را در بخش مربوط به کسانی می‌گذارد که از میهن خود دور هستند و عده‌ای را در بخش کسانی که به طور مرتب در سفرند. بدیهی است که چنین اطلاعاتی برای تبلیغات هدفمند می‌تواند بسیار سودمند باشند.
هشدار اولین مدیرعامل فیسبوک درباره شبکه‌های اجتماعی
سایت تله‌کوم آلمان در همین رابطه با یولیان گراف، یکی از کارشناسان مرکز حمایت از مصرف کنندگان ایالت نوردراین وستفالن گفت‌وگو کرده است. بنا بر اظهارات گراف، فیسبوک حتی کاربرانی را دسته‌بندی میکند که دوستان نزدیک‌شان به‌زودی روز تولدشان فرا می‌رسد. از این اطلاعات نیز برای تبلیغات هدفمند استفاده می‌شود.
کوکی‌ها و شناسایی یگانه
اطلاعاتی که کاربر در شبکه‌های اجتماعی از خودشان به جا می‌گذارند با اطلاعاتی که حضور اینترنتی او ایجاد می‌کنند، تکمیل می‌شود. در واقعیت امر، کاربر به دو شیوه اطلاعات انبوه تولید میکند. نخست از طریق ایجاد "کوکی‌ها" و دیگری از طریق "شناسایی یگانه" یا single sign on.
هر صفحه‌ای که کاربر فرا می‌خواند، بر روی مروگر وب او تولید (Cookies) کوکی میکند. وجود این کوکی‌ها کار وب‌گردی را تسهیل میکند و از این منظر برای کاربر مفید واقع می‌شود و از جانب دیگر، همین کوکی‌ها اطلاعات ثبت‌شده‌ای هستند که می‌توانند مورد سوءاستفاده هکرها واقع شوند.
استفاده از روش "شناسایی یگانه" نیز این مزیت را دارد که کاربر پس از ورود مثلا به فیسبوک با همان نام کاربری و اسم‌رمز می‌تواند از امکانات شبکه‌های دیگر نیز بهره گیرد. اما، همین روش باعث می‌شود که آدرس ایمیل کاربر و همچنین لیست دوستان او قابل دسترس شود.
Symbolbild Internet Hacker Sicherheit Computer www Passwort (Fotolia/Yong Hian Lim)
خطرات امنیتی و سارقان هویت
پرسش این است که سرنوشت اطلاعات گردآوری شده توسط شبکه‌های اجتماعی چیست و از آن‌ها چه استفاده‌هایی می‌شود؟ تردیدی نیست که مجموعه اطلاعات گردآوری شده برابر با جمع جبری این اطلاعات نبوده بلکه این اطلاعات در کنار هم، باعث ایجاد اطلاعات پیچیده‌تر و مهم‌تر می‌شوند.
سارقان هویت می‌کوشند به اطلاعات شخصی شما در شبکه‌های اجتماعی دست یابند. حتی اگر شما سیستم خود را در بالاترین سطح امنیتی آن تنظیم کرده باشید، امکان سرقت اطلاعات شما از سوی هکرها همیشه وجود دارد.
به عنوان نمونه، دسترسی به آدرس ایمیل شما به سارقان و هکرها این امکان را می‌دهد که از طریق مراجعه به سایت‌ها و کلیک کردن بر روی "اسم رمز خود را فراموش کرده‌اید"، عملا به اطلاعات حساب کاربری ایمیل شما دست یابند. بنابراین اگر سارق هویت بتواند به اطلاعات مربوط به حساب کاربری ایمیل شما دست یابد، می‌تواند به همه اطلاعات دیگر نیز دسترسی پیدا کند.
انتقال خطر از یک کاربر به دیگران
هرگاه کاربر در تنظیم رفتار خودش در شبکه‌های اجتماعی محتاط نباشد، می‌تواند هم به دسترسی سارقان هویت به اطلاعات خودش کمک کند و هم امکان دسترسی به اطلاعات دوستان خود را در شبکه‌های اجتماعی فراهم سازد.
مهم‌ترین مشکل در این بین اعتماد بیش از حد کاربر به موازین امنیتی و تنظیمات سیستم خودش است. بسیاری از کاربران گمان می‌کنند که با سوار کردن برنامه آنتی‌ویروس و ایجاد دیوار آتش (فایروال) جلوی خطرات امنیتی دستیابی به اطلاعات خودشان را گرفته‌اند.
Facebook Tool - Transparenz über den Einfluss von Internet Research Agency (picture alliance/NurPhoto/J. Arriens)
نقش شبکه‌های اجتماعی در شکل‌گیری رویدادها
برخی از کاربران هم گمان می‌کنند که اطلاعات مهمی ندارند که دسترسی به آن‌ها برای کسی سودمند باشد و از این رو، نیازی به پنهان کردن اطلاعات خود حس نمی‌کنند. همین سهل‌انگاری می‌تواند خطرات بسیاری برای خود این کاربر و شبکه دوستان و خانواده او به همراه داشته باشد.
گروهی از کاربران نیز گمان می‌کنند که همه اطلاعات آن‌ها "لو رفته" است و از این رو، نیازی به حفاظت اطلاعاتی ندارند. حال آنکه، هر کاربری موظف است دسترسی به اطلاعات شخصی خودش را دشوارتر سازد و نه اینکه آن‌ها را به سادگی در اختیار دیگران قرار دهد.
راه‌های مقابله
مهم‌ترین کار انتخاب یک رمز عبور پیچیده است. هرچه رمز عبور شما پیچیده‌تر باشد، امکان کشف آن دشوارتر می‌شود. در انتخاب رمز عبور بهتر است از حروف بزرگ و کوچک و علائم و نشانه‌ها هم استفاده شود. گرچه دسترسی به کدهای نرم‌افزاری، امکان رمزگشایی از پیچیده‌ترین رمزهای عبور را نیز فراهم می‌آورد.
استفاده از تاریخ تولد یا نام افراد خانواده در مقابل بدترین شیوه به حساب می‌آید. سارقان هویت به‌راحتی می‌توانند از طریق شبکه‌های اجتماعی و پست‌‌های کاربران به این اطلاعات دست یابند.
به عنوان نمونه بسیاری از سایت‌ها برای احیای امکان دسترسی مجدد پرسش‌های تکمیلی تعیین می‌کنند. به عنوان نمونه، اولین خودروی شما، نام کوچک مادر، نام حیوان خانگی‌تان و مسائلی از این قبیل. بدیهی است که دسترسی به این اطلاعات از طریق مرور اطلاعاتی که کاربران در شبکه‌های اجتماعی بر جای می‌نهند کار دشواری نیست. کافی است کاربر عکسی از حیوان خانگی خود پست کند یا تولد مادرش را تبریک بگوید.
Facebook Messenger für Kids (picture-alliance/AP Photo/Facebook)
یکی دیگر از توصیه‌ها، پنهان کردن محل زندگی است. پدیده‌ای که عملا امروزه با توجه به خدمات اپلیکیشن‌های متفاوت تقریبا غیر ممکن شده است. کاربر برای دریافت گزارش هوا یا سفارش غذا و یا خدمات مشابه دیگر باید دسترسی به اطلاعات مربوط به محل حضور خود را آزاد سازد.
بسیاری از کاربران با کلیک بر یک لینک ناشناس امکان دسترسی هکرها به کدهای پنهان کامپیوتری خود را فراهم می‌آورند. آن‌ها پس از دریافت این کدها می‌توانند به سادگی به سیستم کاربر ویروس وارد کرده و اطلاعات زیادی و از جمله اطلاعات بانکی آن‌ها را به چنگ آورند.
از این‌رو توصیه می‌شود که کاربر پیش از کلیک روی لینک دریافتی، در سمت چپ و پایین مرورگر وب خود لینک پنهان پشت آن را مشاهده کند. تنها در صورت آشنا بودن لینک، باید بر روی آن کلیک کرد.
افزون بر این پاک کردن مرتب کوکی‌ها و انتخاب گزینه‌های موجود در تنظیمات شبکه‌ها و از جمله تعیین سطح دسترسی به اطلاعات حساب کاربری نیز می‌تواند از خطرات احتمالی بکاهد.
منبع: دویچه وله
منبع: دویچه وله
