زندگی در سیاره پلاستیکی

دانشمندان می گویند آلودگی با پلاستیک به نشانه و شاخص اصلی یک عصر نوین زمین شناسی بدل شده است؛ از کیسه های خرید سوپرمارکت تا سی دی، از ظرف های یکبار مصرف غذا تا بطری های آب، اکنون چهار گوشه زمین با همین زباله های پلاستیکی تولید انسان آلوده شده است.

 

به گزارش «گاردین»، بشر از جنگ جهانی دوم تاکنون به قدری پلاستیک تولید کرده است که حجم آن می تواند مثل یک کت سراسر زمین را بپوشاند. مجمع جهانی اقتصاد در گزارشی نوشته است: «با این که پلاستیک ها و بسته بندی های پلاستیکی به بخش جدایی ناپذیری از اقتصاد جهانی تبدیل شده و سودآوری غیرقابل انکاری دارد، نباید اشکالات زیست محیطی و اقتصادی متعدد محصولات پلاستیکی را فراموش کرد.

 

آن طور که دانشمندان می گویند تنها 14 درصد از بسته بندی های پلاستیکی برای بازیابی جمع آوری می شوند و این یعنی سالانه 80 تا 120 میلیارد دلار مواد بسته بندی پلاستیکی از بین می رود. این گزارش می گوید تا سال 2050، میزان پلاستیک موجود در اقیانوس های جهان از میزان ماهی ها بیشتر خواهد شد؛ به عبارت دیگر وزن پلاستیک ها در اقیانوس ها نسبت به ماهی ها افزایش می یابد.

 

بیش از یک چهارم پلاستیک جهان برای بسته بندی مایحتاج انسان ها استفاده می شود. با وجود این تنها 14 درصد از این بسته ها یا کیسه های پلاستیکی برای بازیافت جمع آوری می شوند. به گزارش مجمع جهانی اقتصاد، این نرخ بازیافت فاجعه بار است؛ چرا که حدود 60 درصد از کاغذها و به طور میانگین بیش از 90 درصد از انواع فلزات سراسر جهان بازیافت می شود.

 

گزارش مجمع جهانی اقتصاد بر اساس مصاحبه با بیش از 180 کارشناس و تحلیل بیش از 200 گزارش تهیه شده است. طبق این گزارش، استفاده از پلاستیک در 50 سال گذشته 20 برابر شده است و انتظار می رود در 20 سال آینده به 40 برابر برسد.

 

 

مجمع جهانی اقتصاد در گزارش خود آورده است: «انسان ها هر سال به طور متوسط دست کم هشت میلیون تن پلاستیک راهی اقیانوس های می کنند. این میزان در سال 2050 به چهار کامیون زباله پلاستیکی در دقیقه خواهد رسید.» این گزارش می افزاید که در صورت ادامه روند کنونی این رقم تا سال 2050 به یک میلیارد و 124 هزار تن خواهد رسید. یک میلیارد و 124 هزار تن زباله پلاستیکی تنها در اقیانوس ها. 

 

نکته دیگر در تحقیق اخیر آن است که نزدیک به 60 درصد این زباله ها را کشورهای آسیایی تولید می کنند؛ کشورهایی که اغلب فاقد صنعت بازیافت هستند. اوضاع از این هم بدتر است زمانی که دریابیم بیش از یک سوم ظروف و بسته های پلاستیکی در نهایت سر از طبیعت در می آورند و زیرساخت های شهری همچون فاضلاب ها را مسدود می کنند. به نظر می رسد تحلیلگران و دانشمندان به درستی سال های آینده را عصر «اقتصاد پلاستیک» نامیده اند.

 

 

آلودگی ناشی از کیسه های پلاستیکی، یکی از بزرگ ترین چالش های زیست محیطی است. استراتژی جدید اتحادیه اروپا برای مصرف پلاستیک باعث حذف مواد شیمیایی بالقوه خطرناک از محیط زیست می شود. این طرح همچنین فرصت های جدیدی در اختیار کارآفرینان حامی محیط زیست برای ایجاد مشاغل سبز قرار داده است. فنلاند کشوری است که در آن به اشتغال سبز توجه زیادی می شود.

 

«سیترا» صندوق نوآوری در فنلاند است. یکی از اهداف این صندوق، توسعه اشتغال سبز و حمایت از کارآفرینان حامی محیط زیست است. در حال حاضر بیش از چهار میلیون شغل سبز در اروپا وجود دارد که دو برابر مشاغل موجود در صنعت خودروسازی است. سیر رشد شغل های سبز سالانه 7 درصد است. اتحادیه اروپا دو سال پیش دستورالعملی ارائه کرد که بر اساس آن کشورهای عضو باید میزان مصرف کیسه های پلاستیکی را کاهش دهند. تصویب این طرح فرصت های جدیدی در اختیار کارآفرینان قرار می دهد.

 

 

فرانسوی هایی که غذا و نوشیدنی های شان را در بشقاب، لیوان و فنجان پلاستیکی یک بار مصرف سرو می کردند، با ماجرای تازه ای روبرو شده اند. قانون ممنوعیت مصرف ظرف های پلاستیکی دست رستوران دارها و اغذیه فروشی ها و کافه ها را خواهد بست. خداحافظی با ظرف های پلاستیکی تا سه سال دیگر یعنی تا سال 2020 میلادی در فرانسه قطعی خواهد شد. از این تاریخ همه ظرف های یک بار مصرف باید از مواد طبیعی ساخته شوند و قابلیت کود شدن داشته باشند.

 

این نخستین بار نیست که پلاستیک در فرانسه در کنار کلمه ممنوع می آید؛ درت ابتدای تابستان هم استفاده از کیسه های پلاستیکی در فروشگاه ها ممنوع شده بود و مشتریان باید کیسه پارچه ای یا کاغذی با خود حمل می کردند. شمار طرفداران مصرف روز افزون ظرف و کیسه پلاستیکی در اغلب کشورها از تعداد مخالفان مصرف بیشتر بوده است. پشت این تمایل، شرکت ها و کارخانه های8 بزرگی بودند که با ممنوع شدن پلاستیکی که روز به روز به خورد جسم و جان طبیعت می رود، کار و بارشان کساد می شد. دولت ها برای این نوع محدودیت ها و ممنوعیت ها باید زیرساخت های اقتصادی را هم در نظر بگیرند.

 

 

برخی از کشورهای اسکاندیناوی چندی است ظرف های تجدیدپذیر را که از نشاسته گیاهی و ذرت و سیب زمینی ساخته شده اند، آرام آرام جایگزین ظروف پلاستیکی کرده اند. استفاده از این ظرف ها، آن قدر آرام و بی سروصدا سازنده، فروشنده و مشتری را با ایده های مراقبت از محیط زیست و سلامت همراه کرده است که دیگر به بخش ضروری زندگی مردم تبدیل شده اند.

 

 

اگر قرار باشد نام یک کشور را به عنوان پیشگام مقابله با آلودگی اقیانوس ها و رها سازی انبوه مواد پلاستیکی در تالاب ها به زبان بیاوریم، کاستاریکا انتخاب مناسبی خواهد بود. این کشور در حال گام گذاشتن در مسیری حیاتی برای زمین و حفظ محیط زیست آن است؛ به طوری که دیگر خبری از پلاستیک های رها شده در محیط زیست این کشور نخواهید بود.

 

در واقع کاستاریکا به نخستین کشوری در جهان بدل شده که پلاستیک های یکبار مصرف را از چرخه خارج و استفاده از آنها را ممنوع کرده است. جالب اینجاست که این کشور تنها استفاده از کیسه های پلاستیکی یا بطری نوشابه و آب معدنی را ممنوع نکرده، بلکه خط قرمز بزرگی بر لوازم دیگری نظیر بشقاب و چنگال پلاستیکی یکبار مصرف و سایر موارد مشابه هم کشیده است. قرار است از سال 2021 قانون منع استفاده از مواد پلاستیکی یکبار مصرف در کاستاریکا به مرحله اجرا در آید.

 

 

شهرهای بزرگ چین سال هاست در رده آلوده ترین شهرهای جهان قرار دارند، نه تنها به خاطر هوای ناپاک و کیفیت آب شان، بلکه به دلیل انبوه زباله هایی که در اطراف شهرها پشته های متعدد و منظره ناپسندی به وجود آورده اند. از اول ماه ژوئن مقررات جدید درباره استفاده از کیسه های پلاستیکی در چین به اجرا در آمده است.

 

طبق این مقررات از این تاریخ به بعد نه تنها استفاده از پلاستیک هایی مجاز خواهد بود که قطرشان بیش از 25 هزارم میلی متر باشد. همچنین در آینده کیسه های پلاستیکی مجاز به جای این که رایگان در اختیار خریداران فروشگاه ها قرار بگیرند، فروخته خواهند شد. در صورتی که صاحبان فروشگاه ها مقررات جدید را زیر پا بگذارند باید جریمه نقدی معادل 930 یورو به دولت بپردازند. مقررات جدید به منظور کاستن از حجم زباله شهرهای بزرگ و به خصوص پکن، پایتخت چین وضع شده است. 

 منبع: روزنامه آسمان آبی - ترجمه شادی شفیعی