صفحه نخست
سیاست
رادیو آلمان-دولت و مدیران بانکی کشور راه‌اندازی بورس ارز را به عنوان یکی از آخرین تدبیرهای خود برای ساماندهی بازار ارزهای خارجی و مهار نوسان‌های شدید آن معرفی می‌کردند. ظاهرا این برنامه پیش از به اجرا درآمدن کنار گذاشته شده، یا بکلی تغییر ماهیت داده است.
شمس‌الدین حسینی، وزیر امور اقتصادی و دارایی و سخنگوی اقتصادی دولت، در تازه‌ترین اظهارات خود راهکارهایی را تشریح کرد که قرار است بانک مرکزی بر مبنای آن بهای ارزهای خارجی را روزانه مشخص و اعلام کند. این راهکارها در عمل به معنای تبعیت بانک مرکزی از نوسان‌های بازار آزاد، به جای کنترل آن خواهد بود.
بانک مرکزی تابع نوسان‌های بازار
سخنگوی اقتصادی دولت در یک گفتگوی تلویزیونی که متن آن روز جمعه ۳۱ شهریور در رسانه‌های داخلی منتشر شد با بیان این که «مدیریت ارز در اختیار بانک مرکزی است» روش‌هایی را تشریح کرد که این نهاد در آینده برای تعیین قیمت پایه ارز استفاده می‌کند: «ساده‌ترین روش برای این منظور این است که آخرین قیمت بازار غیررسمی را بگیریم و برای روز بعد استفاده کنیم و روش دیگر متوسط گیری است.»
حسینی روش سوم را کارهایی عنوان می‌کند که می‌توانند در بورس انجام شوند که در این مورد نیز مبنای محاسبه قیمت ارز بازار آزاد خواهد بود. او می‌گوید دولت مقرر کرده که قیمت ارزی که در بورس عرضه می‌شود دو درصد کمتر از بهای روز در بازار آزاد باشد.
اعتراف به کاهش صادرات نفتی
در ماه‌های گذشته بانک مرکزی اختصاص ارز با قیمت رسمی را برای واردات ۸ گروه از ۱۰ گروه کالاهای اساسی قطع کرده است. ناظران تشدید تحریم‌های بانکی و نفتی علیه جمهوری اسلامی را، که به کاهش فروش نفت و دشواری انتقال دلارهای نفتی به کشور منجر شده علت عمده‌ی آشفتگی بازار و ناتوانی بانک مرکزی در تامین نیازهای ضروری ارزی عنوان می‌کنند.
محمود بهمنی، مدیر کل بانک مرکزی کمبود ارز را تکذیب کرده اما محدود شدن اختصاص آن به متقاضیان را تایید می‌کند. وزیر اقتصاد در گفتگوی تلویزیونی خود اعتراف می‌کند «در ماه‌های آغازین امسال به علت تحریم‌ها، صادرات میعانات گازی و پتروشیمی با دشواری‌هایی مواجه شد ...» او گرچه مدعی است اغلب مشکلات برطرف شده‌اند اما در جای دیگری گفته است «در ماه‌های چهارم و پنجم امسال با کاهش فروش نفت مواجه شدیم.»
تحت فشار بودن منابع ارزی بانک مرکزی
سخنگوی اقتصادی دولت می‌گوید «در سه ماه گذشته منابع ارزی بانک مرکزی تحت فشار بود و حالا این فشار برطرف شد و عرضه انجام می‌شود.» شمس‌الدین حسینی یکی از اعضای دولت است که هم‌صدا با دیگر همکاران محمود احمدی‌نژاد در ماه‌های گذشته تحت فشار بودن منابع ارزی بانک مرکزی را به شدت تکذیب می‌کرد.
حسینی که اعتقاد دارد باید از تحریم‌ها تحلیلی واقع‌بینانه داشت، می‌افزاید «تحریم‌ها در چند حوزه متمرکز شده‌اند که اول شبکه بانکی و مالی و با محوریت مبادلات ارزی و دوم بخش نفت است.» اشاره او به تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا و اتحادیه اروپاست که از حدود سه ماه پیش (اول ژوئیه) به اجرا گذاشته شده‌اند.
در حالی که تحریم‌ها همچنان اعمال می‌شود و در مواردی شدت نیز گرفته‌اند، مشخص نیست که وزیر اقتصاد چگونه ادعا می‌کند فشاری که از سه ماه پیش آغاز شد اکنون بر طرف شده است.
نقش دولت در آشفتگی بازار ارز
فعالان بخش خصوصی یکی از علت‌های اصلی آشفتگی بازار ارزهای خارجی را برخی از سیاست‌های دولت از جمله ناتوانی در تامین ارز مورد نیاز برای واردات کالاهای اساسی عنوان می‌کنند. محمد نهاوندیان رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی روز جمعه ۳۱ شهریور به خبرگزاری دانشجویان (ایسنا) گفت «آنچه که به بازار ارز التهاب وارد کرده این است که با یک تصمیم هشت گروه از ده گروهی که به آن‌ها ارز مرجع (دلار ۱۲۲۶ تومانی) تعلق می‌گرفت، کنار گذاشته شدند.»
حمید صافدل، معاون وزیر صنعت و رئیس کل سازمان توسعه تجارت می‌گوید، در حال حاضر «ثبت سفارش گروه اول و دوم با ارز ۱۲۲۶ تومانی و بقیه گروه‌ها بر اساس سیاست‌های ارزی بانک مرکزی صورت می‌گیرد.»
صافدل به خبرگزاری فارس گفت «اجرای این رویه تأثیرات مثبتی بر بازار ارز کشور خواهد داشت و مدیریت کالاهای واسطه‌ای و نیمه ساخته مورد نیاز صنایع بهتر صورت می‌گیرد و بسیاری از نیازهای واردکنندگان برطرف می‌شود.»
محدود کردن آگاهانه منابع ارزی؟
رئیس سازمان توسعه تجارت خاطر نشان می‌کند سیاست بانک مرکزی اختصاص ارز به واردکنندگان هشت گروه یاد شده با بهایی دو درصد کمتر از قیمت روز بازار خواهد بود. بر این اساس قیمت دلار برای این دسته از واردکنندگان به جای ۱۲۲۶ تومان، با توجه به بهای روز به حدود ۲ هزار تومان افزایش خواهد یافت.
با شدت گرفتن تحریم‌ها و مشکلاتی که در راه انتقال ارزهای بین‌المللی به حساب‌های بانک مرکزی پیش آمد برخی از کشورها معاملات نفت و گاز خود را با ایران پایاپای انجام می‌دهند. برخی دیگر، از جمله دو شریک مهم تجاری ایران، هند و چین بهای نفت را با پول ملی خود می‌پردازند.
این همان محدودیتی است که شمس‌الدین حسینی در گفتگوی تلویزیونی از آن به عنوان علت تحت فشار بودن منابع ارزی بانک مرکزی نام بوده بود. او روز جمعه، ۳۱ شهریور در گفتگو با خبرگزاری مجلس وانمود می‌کند حذف دلار از مبادلات خارجی تجاری ایران اقدامی آگاهانه و یک پیروزی بوده است: «یکی از مهم‌ترین دستور کارهایی که بانک‌های مرکزی کشورهای مستقل جهان و به ویژه ایران آن را پیگیری می‌کنند، مسئله حذف دلار از مبادلات میان کشورها است و در حال حاضر نیز با برخی از کشورها مبادلاتمان با پول محلی و به شکل تهاتر بدون دخالت دلار صورت می‌گیرد.»
