صفحه نخست
سیاست
عبداله زادگان می گوید جمهوری اسلامی در سیاست خارجی بر سر دو راهی انتخاب قرار دارد. راهی که تا به حال در داخل در قبال مردم و حل مسئله کردها رفته نیز چشم اندازی جز بن بست ندارد
اخبار روز: آتش بسی که بین حزب حیات آزاد کردستان- پژاک و جمهوری اسلامی در دو سال اخیر برقرار بود، در روزهای پایانی ماه آپریل با بروز درگیری در منطقه مرزی صوما شکسته شد و بار دیگر خبر کشته و زخمی شدن نیروهای پژاک و جمهوری اسلامی و اعدام چند تن از زندانیان عضو پژاک در میان اخبار رویدادهای کردستان پررنگتر شد. همزمانی این درگیری ها با برگزاری کنگره چهارم حزب حیات آزاد کردستان - پژاک و اعلام موجودیت نهاد سیاسی جدیدی با عنوان «جامعه دموکراتیک و آزاد شرق کردستان، کودار» که اعضای پژاک در تشکیل آن مشارکت دارند، موضوع گفتگوی ما با فرهاد عبداله زادگان عضو کوردیناسیون - مجلس حزب حیات آزاد کردستان یا پارتی ژیانی ئازادی کوردستان (پژاک) است. عبداله زادگان می گوید در ایران و عرصه سیاست جهانی جمهوری اسلامی بر سر دو راهی انتخاب قرار دارد. راهی که حکومت تا به حال در داخل در قبال مردم و حل مسئله کردها در پیش گرفته است چشم اندازی جز بن بست ندارد.
گفتگوی اخبار روز با عبداله زادگان را می خوانید.
اخبار روز: شما اخیرا با انتشار یک اطلاعیه از نقض آتش بس و درگیری بین نیروهای پژاک و جمهوری اسلامی خبردادید. این درگیری کی، کجا اتفاق افتاد، کشته و زخمی ها چه کسانی هستند؟
عبداله زادگان: جمهوری اسلامی در طول یک سال اخیر با اعدام رفقایمان حبیب‌الله گلپری‌پور، رضا مامندی و ترور رفقای ما درسیم سقز و میلاد پیری عملا نشان داده است که تمایلی به تداوم آتش‌بسی که از سال ۲۰۱۱ تاکنون برقرار بوده ندارد. در طی یک ماه گذشته نیز درگیری‌هایی رخ داده که از آن جمله می‌توان به حمله‌ی نیروهای سپاه پاسداران به رفقای ما در منطقه صوما اشاره کرد که متعاقب آن ۱۵تن از نیروهای سپاه کشته شدند و سه تن از رفقایمان به نام‌های ابراهیم عزتی با کد سازمانی روژهات سمکو، روح‌الله زرابی با کد سازمانی سمکو سرهلدان و ماشاءالله تانریوردی با کد سازمانی چیا موش نیز به شهادت رسیدند. در ۱۶ ماه می نیز رفقایمان در عملیاتی به این حملات پاسخ دادند که در نتیجه آن ۲۰ نفر دیگر از نیروهای سپاه در شهر سلماس کشته شدند. به علاوه در مناطق مختلفی چون هورامان، جوانرو، مریوان و کوسه‌لان عملیات سپاه ادامه دارد. چند روز پیش نیز در جوانرو سه عضو سپاه پاسداران کشته شدند و یک تن دیگر نیز به شدت زخمی شد. طبق گزارش‌های رسیده چند روزی است که هواپیماهای جنگی برفراز شهر جوانرو در حال گردش می‌باشند.
اخبار روز: آیا بین این درگیری و تحرک شما درهفته های اخیر از جمله برگزاری کنگره چهارم و اعلام موجودیت "کودار"، ارتباطی وجود دارد؟
عبداله زادگان: ببینید سیاستهای کلی نظام جمهوری اسلامی در رابطه با مساله‌ِ کرد برخوردار از یک چارچوب کاملا امنیتی است. متعاقب همین سیاست‌ها دولت ایران هیچ گاه از فرصت‌های پیش‌آمده، جهت حل مساله‌ی کرد و گذار از نگرش‌های امنیتی استفاده نکرده است؛ برعکس با افزایش خشونت و جنگ‌افروزی سعی در میلیتاریزه کردن و تروریزه کردن فضای سیاسی شرق کردستان داشته است. تاسیس کودار یک فرصت تاریخی جهت حل مسایل است و نه حرکت در مسیری که جز رسیدن به بن‌بست چشم اندازی ندارد. وضعیت اخیر حکایت از آن دارد که جمهوری اسلامی همچنان بر سیاستهای سابق خویش اصرار دارد.
اخبار روز: فکر می کنید جمهوری اسلامی به اقدام نظامی خود علیه پژاک ادامه می دهد، یا آن که این حملات یک حرکت موردی بوده است؟
عبداله زادگان: همانطور که اشاره کردم نگرش جمهوری اسلامی به مساله‌ی کرد و اقدام علیه حزبمان را بایستی در چارچوب یک سیاست کلی و کلان ارزیابی کرد. بنابراین موردی بودن آن به هیچ وجه موضوعیت ندارد. این سیاست‌ها و تداوم آنها، به شکلی ریزبینانه از جانب حزبمان رصد می‌شود. جمهوری اسلامی بایستی بداند که تداوم این سیاست‌ها و نوع نگرشش به مساله کرد به شکل کنونی، به هیچ نحوی نتیجه‌بخش نخواهد بود.
اخبار روز: چند روز پیش از انتشار بیانیه رسمی در مورد برگزاری کنگره چهارم حزب حیات آزاد کردستان "پژاک"، رسانه های نزدیک به شما از تغییر سیستم رهبری، انتخاب چهار چهره جدید، آمدن دو تن از اعضای زن به جمع رهبری، و پایان حضور ده ساله عبدالرحمان حاجی احمدی به عنوان دبیرکل پژاک خبر دادند، ولی حالا گفته می شود خبر غیبت حاجی احمدی در جمع رهبری صحت ندارد. گزارش قابل استناد در مورد تغییرات رهبری پژاک بعد از کنگره چیست، چه کسانی عضو رهبری هستند؟
عبداله زادگان: گذار به نظام ریاست مشترک یکی از مصوبات اساسی کنگره‌ی چهارم حزبمان بود. ریاست مشترک حزبمان را رفقا عبدالرحمن حاجی‌احمدی و اویندار ریناس برعهده دارند. همزمان مجلسی متشکل از سیزده نفر نیز به تصویب چهارمین کنگره‌یمان رسید که امر مدیریت و سازماندهی حزب را برعهده خواهند داشت.
اخبار روز: حذف سمت دبیرکلی از رهبری پژاک صرفا یک تصمیم ساختاری است و یا تغییر نگرش و ترکیب مجموعه نیروهای پژاک و ضرورت وحدت حزب موجب شد که رهبری مشترک جایگزین روش سابق شود؟
عبداله زادگان: اصل ریاست مشترک از مبادی بنیادین فکری و پارادایمیک حزبمان می‌باشد. گذار به این نظام تغییری در راستای هماهنگی و تطابق هرچه بیشتر با نظام فکری جامعه‌ی دموکراتیک، اکولوژیک، مبتنی بر آزادی زن می‌باشد که در آن برابری و مشارکت زنان در امر تصمیم‌گیری و رهبری در همه‌ی عرصه‌ها دست‌نشان شده است. ریاست مشترک- یک مرد و یک زن- از این به بعد نه‌تنها در رهبری حزبمان بلکه در تمامی عرصه‌های فعالیتی پژاک از اصول اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.
اخبار روز: در زمینه سیاست و برنامه چه موضوع هایی در کنگره بحث و بررسی شد. آیا کنگره در این دو عرصه تصمیمات جدید و متفاوتی نسبت به گذشته اتخاذ کرد؟
عبداله زادگان: هیچ تغییری در هدف اساسی‌مان که همان برساخت کنفدارلیسم دموکراتیک می‌باشد، ایجاد نشده است. پیشبرد رادیکال سیاست دموکراتیک با تمامی ابعاد آن جزو موضوعات اصلی مورد بحث در کنگره‌یمان بود. مطابق با این نوع از سیاست تغییراتی در ساختار حزبی ایجاد شد. باتوجه به اینکه احزاب قادر به دربرگیری تمامی ابعاد یک جامعه نیستند برخی فعالیتها جزو مسئولیت‌های جامعه‌ی دموکراتیک و آزاد شرق کوردستان «کودار» تشخیص داده شد. این نظام نیز به صورت ریاست مشترک رهبری می‌شود و ریاست مشترک آن برعهده‌ی رفقایمان ریزان جاوید و زیلان تانیا می‌باشد. از این پس پیشاهنگی در راستای ایجاد ملت دموکراتیک، پیشبرد سیاست دموکراتیک و پیشاهنگی سیاسی و ایدئولوژیک در این راستا بر عهده‌ی پژاک خواهد بود.
اخبار روز: لطفا در مورد درصد حضور زنان، نقش آنان در تدوین سیاست و تصمیم گیری های پژاک تا آنجا که مقدور است، مشخص تر بیان کنید.
عبداله زادگان: یکی از اصول و ضوابط حزبی پژاک از همان بدو تاسیس توجه به حضور حداقل ۴۰درصدی برای زنان در همه‌ی عرصه‌های تصمیم‌گیری و پراکتیزه نمودن این اصل بوده است. پس از گذار به نظام ریاست مشترک، مشارکت یکسان و برابر زنان و مردان در تمامی عرصه‌های سازمانی، فعالیتی و تصمیم‌گیری جزو مبادی بنیادین پژاک خواهد بود.
اخبار روز: در تاریخ ۱۵ اردیبشهت (۵ مه) طی یک کنفرانس مطبوعاتی در کوهستان قندیل، «جامعه دموکراتیک و آزاد شرق کردستان، کودار» اعلام موجودیت کرد. درتشکیل این «جامعه» اعضا ی حزب حیات آزاد کردستان،"پژاک" چه نقشی دارند و "کودار" و "پژاک" چه رابطه ای با هم دارند؟
عبداله زادگان: برساخت جامعه‌ی دموکراتیک جزو اهداف اساسی پژاک بوده است و نه تسلط بر جامعه. مبارزات چندین ساله‌ی حزبمان بستر مناسبی را در راستای این جامعه به میان آورده است. البته هنوز راه درازی در پیش است. طبیعتا یک حزب سیاسی که به جامعه‌ی دموکراتیک اعتقاد داشته باشد بایستی زمینه را برای این امر مهیا سازد و نه اینکه خود تمامی امورات جامعه را برعهده بگیرد. بیشتر احزاب سیاسی باتوجه به اینکه از پارادایم قدرت‌گرا گذار ننموده‌اند در درازمدت هدف اساسی‌شان مشارکت در قدرت سیاسی و حاکمیت بر جامعه می‌باشد. باتوجه به اینکه پژاک از این قاعده مستثنی می‌باشد در طول یک دهه‌ی گذشته تمامی تلاشش در راستای پیشاهنگی برای یک نظام دموکراتیک بود. کودار نتیجه‌ی مبارزات یک دهه‌ی گذشته پژاک و ارزش‌هایی است که این حزب به میان آورده است. این نظام تمامی ابعاد یک جامعه‌ی دموکراتیک را دربرمی‌گیرد که احزاب سیاسی نیز بخشی از این نظام می‌باشند.
اخبار روز: برخی منتقدان سیاست حزب شما می گویند پژاک به شکل و روش مبارزه کنونی نمی تواند دوام داشته باشد و با گذشت زمان "کودار" جای پژاک را می گیرد. روندی که حزب "صلح و دمکراسی" در کردستان ترکیه پشت سرگذاشته است. آیا پژاک به صورت حزب سیاسی مستقل از کودار باقی می ماند؟
عبداله زادگان: همانطور که اشاره نمودم کودار به عنوان نظام یک جامعه‌ی مبتنی بر سیاست دموکراتیک که در واقع همان بُعد عملی کنفدرالیسم دموکراتیک می‌باشد سیستمی است که نباید آن را با تحزب اشتباه گرفت. یک حزب قالب مشخص، جهت‌گیری سیاسی، استراتژی، تاکتیک و ایدئولوژی مشخص خود را دارد و بر اساس آموزش کادر و تکوین کادر شکل می‌گیرد. نباید پژاک را هم از این قاعده برکنار دانست. در واقع کودار مدل یک نظام سیاسی، اجتماعیِ کنفدرال‌ـ دموکراتیک می‌باشد که می‌تواند باتوجه به برخی اصول و مبادی، احزاب و نهادهای سیاسی و مدنی بسیاری را در زیر یک سقف گرد آورد بدون آنکه مانع مسیر مبارزاتی آنها گردد. باتوجه به اینکه کودار نتیجه‌ی مبارزات چندین ساله در شرق کردستان بوده، در این نظام پژاک نقش‌ویژه‌ی پیشاهنگی ایدئولوژیک و سیاسی را برعهده خواهد داشت. در رابطه با حزب صلح و دموکراسی می‌توانم به این نکته اکتفا کنم که تشکیل کنگره‌ی جامعه‌ی دموکراتیک در شمال کوردستان به هیچ وجه آلترناتیوی برای این حزب نبوده و نخواهد هم بود.
اخبار روز: تفاوت مضمونی "کودار" با جبهه سیاسی متشکل از احزاب و نهادهای مدنی و یا کنگره ملیت ها که حزب دمکرات کردستان ایران، حزب کومله و برخی گروهای ملی-قومی همچنان در جهت عینیت یافتن آن تلاش می کنند، چیست؟
عبداله زادگان: ببینید کودار نظام سیاسی‌ـ اجتماعی مبتنی بر یک پارادایم است و تماما مربوط به ساختار یک جامعه که از ابعاد مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، دیپلماتیک، حقوقی و ... شکل گرفته است. برای نمونه در نظام کودار بعد سیاسی یک جامعه همان خودمدیریتی دموکراتیک می‌باشد. این خودمدیریتی مربوط به تمامی تفاومندی‌های موجود در یک جامعه می‌باشد. آنچه که تمامی این تفاومندی‌ها را زیر یک سقف گرد هم می‌آورد کنگره‌ی خلق است که می‌توان آن را عالی‌ترین ارگان جامعه‌ی دموکراتیک هم عنوان کرد. کودار تشکل عینیت‌یافته کنفدرالیسم دموکراتیک می‌باشد و بنابراین برخوردار از یک بعد معنایی کاملا نوین است. اما یک جبهه‌ی سیاسی به هیچ وجه یک نظام اجتماعی فراگیر نیست. بلکه تشکلی است شامل چندین حزب و یا نهاد مدنی که مشارکت در قدرت و سهیم شدن در قدرت از اهداف اساسی این تشکل می‌باشد و در چارچوب پارادایم قدرت قرار می‌گیرد. از سوی دیگر یک جبهه‌ی سیاسی امری است مقطعی و حتی تاکتیکی در جهت رسیدن به اهداف خاص که نیروهایی را برای مدتی گردهم می‌آورد. در حالی که این امر به هیچ وجه برای کودار صدق نمی‌کند. کودار نظامی است مبتنی بر پارادایم جامعه‌ی دموکراتیک، اکولوژیک که آزادی زنان یکی از اصول بنیادین آن را تشکیل می‌دهد و نگاهی کاملا استراتژیک به مناسبات اجتماعی و سیاسی دارد. از سوی دیگر مشارکت در قدرت برای آن به هیچ وجه موضوعیت ندارد.
اخبار روز: علاوه بر پژاک، احزاب و سازمان های باسابقه تاریخی دیگری در منطقه کردستان حضور دارند، آیا موضوع تشکیل "کودار" قبل از اعلام موجودیت آن با این نیروها در میان گذاشته شد؟ اگر سایر احزاب قدیمی و شناخته شده با آن همراهی نکنند، پروژه "کودار" در رقابت با این نیروها و برنامه آنها پیگیری می شود؟
عبداله زادگان: تشکیل کودار موضوعی بود که پس از یک سال بحث و گفتگو به نتیجه رسید و اولین کنگره‌ی آن در مناطق حفاظتی مدیا برگزار شد. این موضوع به صورتی غیرمستقیم با برخی از شخصیت‌ها و روشنفکران در میان گذاشته شد اما با توجه به مسایل امنیتی تشکیل کودار با هیچ یک از احزاب سیاسی کوردستان در میان گذاشته نشد.
کودار پروژه‌ای است استراتژیک و درازمدت که جامعه‌ی دموکراتیک را صرفا از منظر احزاب سیاسی تعریف نمی‌کند. برای این نظام فراتر از احزاب سیاسی، مشارکت نهادهای مدنی، زنان و جوانان در قالب سازماندهی خودویژه، شخصیت‌ها و روشنفکران در درجه‌ی اول قرار دارد. مشارکت احزاب شرق کوردستان در این پروژه امری مثبت خواهد بود. اما عدم حضور آنها هم تاثیر چندانی در روند جامعه‌ی دموکراتیک و آزاد شرق کوردستان «کودار» نخواهد داشت و این پروژه با وجود و یا عدم وجود آنها تداوم خواهد یافت.
اخبار روز: شما یکی از نیروهای شرکت کننده در کنگره ملی کرد بودید. تا به حال با پشتیبانی مسعود بارزانی و عبداله اوجلان رهبر آپو چندین نشست آن برگزار شده است، اقدامات برای برگزاری این کنگره به کجا رسیده است؟ با ایجاد "کودار"، پیگیری تشکیل کنگره ملی کرد برای پژاک هنوز هم می تواند موضوعیت داشته باشد؟
عبداله زادگان: پروژه‌ی کنگره‌ی ملی کرد پروژه‌ای است که از سالها پیش در دستور کار جنبش آزادی‌خواهی خلق کرد بوده و رهبر اوجالان سالها پیش و حتی قبل از مرحله‌ی امرالی آن را مطرح کرده است. بعد از مرحله‌ی امرالی هم مساله‌ی برگزاری این کنگره یکی از اساسی‌ترین دغدغه‌های رهبرمان بوده است. سال ۲۰۱٣ می‌توانست به سال اتحاد ملی کرد زیر سقف کنگره‌ی ملی مبدل گردد. همانطور که شما هم اشاره کردید نشست‌هایی در این راستا در شهر هولیر برگزار شد اما تمامیت‌خواهی حزب دموکرات کردستان عراق و رویکرد مسعود بارزانی ریاست اقلیم کوردستان در راستای استفاده‌ی ابزاری از این کنگره نشست‌ها را با بن‌بست مواجه کرده است و انتظار نمی‌رود در کوتاه‌مدت شاهد برگزاری این کنگره باشیم. طی چند روز گذشته حزب دموکرات کردستان عراق با اتخاذ رویکرد میلیتاریستی به سازمان‌های کردی و در راس همه دفتر کنگره‌ی ملی کرد حمله کرده است. در حال حاضر این حزب سیاستی را اتخاذ کرده که تماما همسوی با سیاستهای دولت ترکیه است. بنابراین نمی‌توان از چنین حزبی انتظار مشارکت در برگزاری کنگره‌ی ملی کرد را داشت. البته تلاش‌ها در راستای ازسرگیری نشست‌های کنگره ملی ادامه دارند.
باتوجه به اینکه به تفاوت کودار و پژاک در بالا اشاره کردم لذا ضرورتی به توضیح بیشتر نیست. تشکیل کنگره‌ی ملی و تلاش در این راستا یکی از اهداف پژاک بوده و همچنان خواهد بود. در بیانه‌ی ده ماده‌ای چهارمین کنگره‌ی حزبمان تلاش جهت اتحاد و یکپارچگی ملت دموکراتیک کرد به عنوان یکی از اهداف اساسی پژاک مطرح شده است.
اخبار روز: مجموعه نیروهای اپوزسیون جمهوری اسلامی به نوعی باهم در ارتباط هستند، باهم همکاری مستمر و یا موردی دارند، آیا شما طرحی برای اقدامات مشترک و ورود به عرصه همکاری با سایر نیروهای اپوزسیون به ویژه نیروهای چپ و دمکرات دارید؟
عبداله زادگان: در رابطه با اینکه نیروهای اپوزسیون جمهوری اسلامی با هم همکاری مستمر دارند با شما موافق نیستم. برعکس یکی از اساسی‌ترین معضلات این اپوزسیون پراکندگی بیش از حد و حتی در مواردی خنثی نمودن یکدیگر بوده است. این امر در رابطه با اپوزسیون مرکزگرا و نیروهای کردی علی‌الخصوص احزاب کلاسیک کرد کاملا موضوعیت دارد. حتی می‌توان گفت بخش عمده‌ای از اپوزسیون سعی در استفاده‌ی ابزاری از این احزاب دارد و در مواری موفق هم عمل نموده است. در طول چند سال گذشته پژاک از راه بیانیه‌ها و در مواردی ارسال نامه‌هایی، از جناح‌های مختلف در راستای یک مبارزه‌ی مشترک دعوت به عمل آورده است. یکی از مواردی که در چهارمین کنگره‌ی حزبمان مورد بحث و گفتگو قرار گرفت مکانیسم‌های مربوط به یک مبارزه‌ی مشترک بود. بر این اساس می‌توانم بگویم بله طرح‌هایی داریم که در اینجا مجال مطرح کردن آنها وجود ندارد.
اخبار روز: ارزیابی شما از عملکرد دولت روحانی در قبال مطالبات مردم کردستان چیست، آیا انتخاب یونسی به عنوان معاون رئیس جمهور در امور حقوق اقلیت ها با تغییر در سیاست دولت و حکومت در قبال کردستان همراه بوده است؟
عبداله زادگان: هیچ تغییری در اصل رویکرد نظام جمهوری اسلامی به خلق‌های ایران و در راس همه خلق کرد ایجاد نشده است. شاید لحن تغییر کرده باشد اما در عمل تاکنون شاهد تغییری نبوده‌ایم. سیاستهای اتخاذ شده از سوی دولت روحانی کاملا چارچوبی پوپولیستی به خود گرفته و آنچه که در رابطه با خلق‌ها پیش از انتخابات و پس آن بیان شده جنبه‌ای کاملا شعاری داشته است. انتخاب یک معاون در امور حقوق اقلیت‌ها در واقع اعترافی ناخواسته به وجود مساله‌ای در ایران به نام مساله‌ی خلق‌ها بود اما هیچ مکانیسم حقوقی، قانونی و به خصوص اجرایی در این راستا پیشبینی نشده است. از سوی دیگر شخص منتخب از سوی رئیس جمهوری کسی است که سالها با عینک امنیتی به مساله‌ی ملیت‌ها نگریسته و انتظار نمی‌رود که فراتر از سخن و شعار گامی عملی در این راستا برداشته شود.
اخبار روز: نظرتان در باره سمت گیری تحولات کشور چیست، آینده آن را چگونه می بینید؟
عبداله زادگان: خاورمیانه در حال گذار از یک مرحله‌ی کاملا کائوتیک می‌باشد و به نظر نمی‌رسد در کوتاه‌مدت شاهد اسقرار ثبات و آرامش در این منطقه باشیم. ایران به‌منزله‌ی کشوری ژئواستراتژیک در این بخش حساس از جهان به هیچ وجه نمی‌تواند فارغ از تغییر و تحولات موجود باشد و هر تغییری در ترکیب نیروها و توازن منطقه‌ای می‌تواند شدیدا بر این کشور تاثیرگذار باشد. لذا به راحتی می‌توان گفت دو مسیر اساسی پیش روی این کشور و دولت‌مردان آن قرار دارد؛ یا گام نهادن در مسیر دموکراسی راستین، گسترش آزادی‌های جمعی و فردی و احترام به حقوق ملیت‌ها یا ادغام در نظام جهانی همراه با دادن امتیازهای بیشمار. مسیر اول می‌تواند ایران را به وزنه‌ای سنگین در معادلات منطقه‌ای مبدل سازد و در عین حال دموکراتیزاسیون در خاورمیانه را تسریع بخشد. به نظر می‌رسد ایران مسیر دوم را ترجیح داده است. گفتگوهایی که در قالب مذاکرات هسته‌ای صورت می‌گیرند در واقع چارچوب کلی پوزسیون ایران در نظام جهانی و نقش آن در منطقه را تعیین خواهند کرد و نتیجتا ایران نیز مجبور به پذیرش مطالبات این نظام و به خصوص ایالات متحده خواهد شد.
