مذاکرات کوفی عنان در تهران: قطع عملیات نیروی قدس در سوریه!

 بخش فارسی رادیو فرانسه-  رضا تقی زاده- ایران آشکارا با طرح سازش مابین رژیم بشار اسد و معترضین سوری مخالف است و تمامی امکانات در اختیار خود را برای حفظ وضع موجود در دمشق به خدمت گرفته است.

عقب نشینی ارتش و نیروهای نظامی سوریه از شهرهای آن کشور تا روز ١٠ ماه آوریل، که مورد موافقت رژیم اسد قرار گرفته، با سیاست های اعلام شده ایران در این زمینه و توصیه های نظامیان جمهوری اسلامی به رژیم اسد برای پایداری در برابر معترضین و مخالفان، مغایر است.

دبیر کل سابق سازمان ملل که از روز ٢٧ ماه فوریه به عنوان نماینده مشترک اتحادیه عرب و سازمان ملل بمنظور حل بحران آن کشور گمارده شده، اندکی پس از انتصاب خود به این پست، از فرصت حضور علی اکبر صالحی وزیر خارجه جمهوری اسلامی در ژنو استفاده و ضمن دیدار در مقر اروپایی سازمان ملل با او در امور سوریه گفتگو کرد.

تصمیم کوفی عنان به دیدار از تهران، با آگاهی کامل وی از اهمیت کمک های ایران به سوریه و حضور فعال نظامی (در ظرفیت های عملیاتی و یا مشورتی) در آن کشور گرفته شده. بی تردید اجرای طرح صلح ٦ ماده ای سازمان ملل در سوریه، بدون جلب نظر موافق تهران با مشکلات جدی روبرو خواهد بود.

تأثیر نظامیان بر سیاست خارجی

با در نظر گرفتن تأثیر اندک وزارت خارجه جمهوری اسلامی در طراحی و اجرای سیاست های مرتبط با سوریه و تأثیر قاطع سپاه و نیروی قدس در تدوین و اجرای این سیاست ها، تلاش کوفی عنان در تهران متوجه تماس و مذاکره (مستقیم و یا غیر مستقیم) با نهادها و یا چهره هایی خواهد شد که سیاست گذاری و هدایت امور مربوط به سوریه را در درون حاکمیت جمهوری اسلامی برعهده دارند.

منابع غربی بر این باورند که تصمیم گیری در امور سوریه در حیطه اختیارات قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس قرار دارد. قاسم سلیمانی و نیروهای تحت فرماندهی او مجری سیاست تدافعی شناخته شده جمهوری اسلامی مبنی بر «در گیر ساختن نیروهای دشمن فراسوی مرزهای ایران» است.

جمهوری اسلامی طی سه دهه گذشته چه از راه ارائه کمک های مالی، نظامی و آموزشی به نیروهای محلی در لبنان، عراق و افغانستان و (اینک در سوریه)، و چه از طریق مشارکت مستقیم در عملیات نظامی برون مرزی و مبادرت به اقدامات خرابکارانه و تروریستی سعی در اجرایی ساختن این استراتژی دفاعی داشته است. ایران در تعقیب و اجرای این سیاست، همچنین به مشارکت در عملیات پنهانی در یمن، کویت، بحرین عربستان سعودی نیز متهم شده است.

تازه ترین اتهام علیه نیروهای قدس که در مطلب اخیر نشریه "وال استریت جورنال" نیز مورد اشاره قرار گرفته، شامل ارسال چهار محموله کمک های نظامی ایران از راه هوا برای سوریه و پیش از آن اتهام تدارک و اجرای چند طرح تروریستی در هند، مالزی، جمهوری آذربایجان و گرجستان و همچنین مشارکت در طراحی یک اقدام تروریستی بمنظور کشتن "عادل الجبیر" سفیر عربستان سعودی، در واشنگتن است.

جمهوری اسلامی بر این باور است که درگیر شدن با دشمن دور از مرزها، کم هزینه تر از درگیری در درون مرزهای ایران است. در تعقیب این راهبرد، عملیات برون مرزی سپاه از سال ١٩٨٢ و پس از اشغال لبنان توسط نیرو های اسرائیل آغاز و تدریجاً در عراق و افغانستان ادامه یافت. سوریه چهارمین صحنه بزرگ عملیات نظامی-امنیتی برون مرزی نیروی قدس محسوب میشود.

نیروی قدس-ارتش سایه

نام نیروی قدس در هیچیک از نمودار های سازمانی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی دیده نمیشود. در دستور ٢٦ شهریور ١٣٦٤ آیت الله خمینی دایر بر تشکیل نیرو های زمینی، هوایی و دریایی سپاه نیز از نیروی قدس و یا بسیج نامی برده نشده.

هسته مرکزی نیروی قدس به عنوان واحد کوچکی در درون سپاه پاسداران و در حاشیه کنفرانس نهضت های آزادیبخش جهان در تهران و به تقلید از «کومینترن بین المللی» شکل گرفت. (کنفرانس موسوم به کومینترن در ماه مارس سال ١٩١٩ در مسکو با هدف تشکیل نیرو های برون مرزی و سرنگون ساختن حکومت های بورژوازی با استفاده از هر وسیله ممکن، منجمله نیرو های مسلح برگزار شد).

پس از انحلال واحد نهضت های آزدی بخش، افراد آن به صورت داوطلب به وزارت اطلاعات و ديگر يگان های نظامی امنيتی جمهوری اسلامی ملحق شدند. گروهی نیز در مراحل بعد به «قرار گاه ثامن الائمه» منتقل شدند. در جریان جنگ با عراق نیروهای قرار گاه ثامن الائمه بمنظور برقراری تماس با کرد های شمال و شیعیان جنوب عراق تلاش هایی را بعمل آوردند که چندان مؤثر نبود.

پس از شروع جنگ درلبنان و اشغال بيروت در سال ١٩٨٢ توسط اسرائیل، نيروهای سپاه در دره بقاع و شهر بعلبك حضور یافتند. از این گروه در گذشته به عنوان "سپاه لبنان" نیز یاد شده است. در پاره ای از گزارش های منابع ایرانی پیرامون خلع سلاح تيپ ششم ارتش لبنان توسط حزب الله آن کشور، از نسبت دادن غیر مستقیم عملیات یاد شده به سپاه پرهیز نشده است.

شکل سازمانی تازه

در سال ٢٠٠٠ نیروی قدس با جذب نیروهایی از قرارگاه های ثامن، نصر، رمضان، سپاه لبنان، پاره ای از نیرو های وزارت اطلاعات و واحد اطلاعات سپاه، شکل سازمان یافته تری بدست آورد.

نیروی قدس با وجود در اختیار داشتن تعداد قابل ملاحظه نفرات، در یک واحد پادگانی مشخص مستقر نیستند و پرسنل آن در مراکز آموزشی و رزمی نیروی زمینی، دریایی و هوایی سپاه آموزش دیده و آماده عملیات میشوند.

از مدتی قبل ظاهراً تصمیم گرفته شده که پرسنل نیروهای قدس از اسامی جعلی (حتی بیش از یک اسم) نیز استفاده کنند. سپاه علاقمند است که افراد نیروی قدس را از نظر مهارت و قدرت با پرسنل تیپ ٦٥ ارتش (کلاه سبزها) مقایسه کنند

این افراد مانند نیروهای "اس آ اس" بریتانیا و یا "خوک های دریایی" آمریکا، ضمن آموزش برای عملیات نظامی بخصوص در پشت خطوط دشمن، برای مقاومت در برابر شکنجه و بازجویی های سخت نیز آماده میشوند.

چهار تن از افراد این نیرو پیشتر توسط نظامیان آمریکا در سلیمانیه دستگیر شدند. فرماندهی مستقل و مستقیم این نیرو را به رهبر جمهوری اسلامی نسبت میدهند. فرمانده ستادی این نیرو و مسئول عملیات آن قاسم سلیمانی است که از جمله معلولین جنگ ایران و عراق است.

نقش قاسم سلیمانی

قاسم سلیمانی کرمانی است و پیش از تصدی عملیات نیروی قدس فرمانده لشکر ٤٢ ثارالله را در کرمان بر عهده داشته. قاسم سلیمانی بخصوص پس ازطرح ادعای تلاش های اسرائیل و آمریکا برای کشتن او، در مجامع عادی دیده نشده. آخرین حضور اعلام شده او مربوط به ١٠ شهریور سال ١٣٨٦ و زمان تغییر یحیی رحیم صفوی فرمانده سابق سپاه است و از آن پس در هيچ مراسم رسمی ديگری ديده نشده است.

طراحی ترور شاپور بختیار در پاریس و همچنین منفجر ساختن انجمن یهودیان آرژانتین (دایا) و مرکز فرهنگی اسرائیل در بوئنس آیرس (آمیا) را که به کشته شدن ٨٥ تن و زخمی شدن بیش از ٢٥٠ نفر انجامید به نیرو های قدس نسبت میدهند.

بنظر میرسد که همزمان با تشدید انزوای سیاسی ایران، نفوذ نیروی قدس در هدایت سیاست جمهوری اسلامی افزایش یافته است. یک مسئول سیاسی آمریکا نیز (بدون ذکر نام) اخیراً طی گفتگویی با خبرگزاری رویترز این نکته را مورد تأکید قرار داد. پیش از این سیاست خارجی ایران در عراق و افغانستان مستقیماً تحت تأثیر تصمیمات سپاه و نیروی قدس قرار داشت.

از یک سال قبل به این سو، کنترل سیاست خارجی ایران در سوریه بیش از پیش در اختیار سپاه و نیروی قدس قرار گرفته و از این لحاظ وزارت خارجه کاملاً به ایفای نقش ستادی قانع و در دمشق به حاشیه رانده شده است. به نسبت، تأثیر قاسم سلیمانی در سیاست خارجی ایران در رابطه با سوریه افزایش یافته است. بازماندن احمد موسوی سفیر ایران در سوریه از راه یابی به مجلس اسلامی (از حوزه اهواز) طی انتخابات اخیر به گونه ای میزان اندک نفوذ و اهمیت سفیر ایران در دمشق را به نمایش میگذارد، حال آنکه علی اکبر محتشمی سفیر پیشین ایران در دمشق، حتی بعد از پایان دوران سفارت همچنان تا مدت ها از جمله مهره های اصلی در حاکمیت جمهوری اسلامی محسوب میشد.

از این لحاظ، سفر کوفی عنان میانجی صلح سازمان ملل در سوریه را به تهران میتوان بصورت تنگاتنگ با موضوع حضور نظامی ایران در سوریه و ضرورت دور زدن کانال های دیپلماتیک، مرتبط دانست. مقاومت یک ساله رژیم اسد در برابر مخالفان را میتوان تا حدود زیادی به پشتیبانی همه جانبه جمهوری اسلامی و حمایت نظامیان از حکومت دمشق نسبت داد.

پیشتر مقامات ایران از قول مسئولان سوری نقل میکردند که سوریه حفظ مناسبات دوستانه با ایران را به صلح با اسرائیل ترجیح میدهند. در جریان میزبانی مذاکرت آینده اتمی با گروه (١+٥)، ایران مناسبات دوستانه، با اهمیت و حساس خود را با کشور همسایه ترکیه، به دلیل ادامه حمایت از رژیم سوریه، عملاً در خطر قرار داد و واکنش خشمگین اردوغان نخست وزیر آن کشور را موجب شد. روشن نیست که طی دیدار روز ١١ ماه آوریل خود از تهران کوفی عنان قادر به جلب همراهی جمهوری اسلامی و نظامیان با طرح صلح ٦ ماده ای خود در سوریه خواهد شد یا خیر؟ علیرغم امید اندک، بدون شک طرح چنین درخواستی هدف اصلی سفر عنان به تهران است.