رادیو آلمان-کمپانی داروسازی گروننتال در نیمهی دوم دههی پنجاه قرن بیستم دارویی به بازار عرضه کرد که قرار بود بدون عوارض جانبی و بیخطر باشد؛ "کونترگان" (حاوی ماده "تالیدومید") دارویی خوابآور و آرام بخش معرفی میشد که میتواند از بروز حالت تهوع در زنان باردار نیز جلوگیری کند.
از سال ۱۹۵۷ که "کونترگان" به بازار عرضه شد هزاران زن باردار در آلمان و بسیاری دیگر از کشورهای جهان از آن استفاده کردند. تولید و عرضهی این دارو چهار سال بعد و در پی آشکار شدن تاثیرات مخربی که بر سلامتی نوزادان میگذاشت متوقف شد.
ابراز تاسف به جای عذرخواهی
مصرف "کونترگان" عامل تولد بیش از دههزار کودک ناقص در سرتاسر جهان شناخته میشود که نیمی از آنها در آلمان به دنیا آمدهاند. این دارو رشد طبیعی اندام نوزادان را مختل کرده و در اغلب موارد به توقف رشد دست و پای کودکان منجر شده است.
کمپانی گروننتال پیشتر و در تمام بیانیههای خود در مورد این رسوایی بزرگ، تنها به پذیرش مسئولیت این خطا و ابراز تاسف بسنده کرده بود. مدیران گروننتال معتقد بودند عذرخواهی کردن از قربانیان به معنای پذیرش "گناهکار" بودن و "تقصیر" داشتن است. این کمپانی مدعی است در زمان تولید این دارو به دانش پزشکی آن زمان اتکا کرده و تمام یافتههای علمی روز را مد نظر قرار داده است.
۵۱ سال پس از این رسوایی هارالد اشتوک، رئیس هیئت مدیره گروننتال، در مراسم رونمایی از بنای یادبودی که این کمپانی برای قربانیان ساخته گفت: «ما آرزو میکنیم هرکز چنین اتفاقی نمیافتاد.»
۷ میلیون یورو درآمد سال گذشته
مراسم رونمایی از بنای یادبود روز جمعه (۳۱ اوت / ۱۰ شهریور) در حالی در یک مرکز فرهنگی در نزدیکی شهر آخن برگزار شد که شماری از قربانیان به عنوان اعتراض در مقابل در ورودی تجمع کرده بودند. تجمعکنندگان عذرخواهی را دیرهنگام و ناکافی میدانند.
هارالد اشتوک به خاطر تاخیر گروننتال در عذرخواهی ابراز تاسف میکند و خطاب به قربانیان میگوید «افزون بر این خواهش میکنیم ما را ببخشید که پنجاه سال تمام نتوانستیم راهی برای ارتباط با شما بیابیم و در عوض تنها سکوت کردیم.»
بنای یادبود یک مجسمه برنزی است که دختربچهای را با دستهای کوتاه و رشد نیافته نشان میدهد. پردهبرداری از این مجسمه با اعتراض شماری از حاضران همراه بود. اشتوک میگوید مدیران گروننتال در سالهای گذشته بیش از پیش به اهمیت گفتگوی مستقیم با قربانیان واقف شدهاند.
گروننتال در سال ۱۹۴۶ تاسیس شد و در حال حاضر یکی از پنج کمپانی بزرگ داروسازی آلمان است. این کمپانی، بنابر آماری که در وبسایت خود منتشر کرده، در سال گذشته میلادی با ۴ درصد افزایش نسبت به سال قبل، ۹۴۷ میلیون یورو درآمد داشته است.
درخواست غرامت به جای بنای یادبود
در آلمان حدود ۲۴۰۰ نفر از قربانیان داروی "کونترگان" هنوز زندهاند. اغلب این افراد میگویند به جای برپایی بنای یادبود باید کاری برای بهبود شرایط زندگی آنها انجام شود. شماری از منتقدان گروننتال که در این مراسم حضور داشتند این کمپانی را سرزنش میکنند که به لحاظ مالی پشتیبانی ناچیزی از قربانیان کرده است.
انجمنهای حمایت از قربانیان "کونترگان" پیشاپیش مراسم رونمایی از مجسمه یادبود را به عنوان ترفند تبلیغاتی کمپانی گروننتال محکوم کردهاند. دفتر آلمان انجمن جهانی کونترگان از کمپانی گروننتال میخواهد برای تعیین نحوهی پرداخت غرامتی چند میلیون یوریی با نمایندگان قربانیان به مذاکره بنشیند. این انجمن میگوید قربانیان برای رفع مشکلاتشان در زندگی روزمره نیازهای مشخصی دارند که گروننتال از برآورده کردن آنها سر بازمیزند.
در سال ۱۹۷۱ پس از مذاکراتی طولانی صندوقی با سرمایهی ۲۰۰ میلیون مارک تاسیس شد که نیمی از موجودی آن را گروننتال و نیم دیگر را دولت آلمان تامین کرد. از موجودی این صندوق مبلغی به عنوان حقوق بازنشستگی برای قربانیان در نظر گرفته شده که به اعتقاد قربانیان هیچگاه برای تامین نیازهای آنها کافی نبوده است.