عصر ایران- قارچ دُنبَلان نوعی قارچ خوراکی گرانقیمت و کمیاب است. این قارچ در گونههای مختلف به رنگهای قرمز تیره، خاکستری، سفید، بنفش و سیاه است ولی لذیذترین نوع آن دارای پوستهٔ سیاه رنگ است.
قارچهای دنبلان معمولاً دسته دسته در عمق 30 سانتیمتری در خاک و نزدیک به ریشههای گیاهان و درختها میرویند. کاشت آنها نتیجه مفید نداده است، ولی به حالت طبیعی در بسیاری از زمینهای معتدل دیده میشوند و آنها را به وسیله سگ یا خوک پیدا میکنند.
دو نوع سیاه و سفید این قارچ گران قیمت ترین قارچهای دنبلان زیرزمینی هستند. بیش ترین میزان مصرف قارچ دنبلان در رستورانها، صنایع غذایی، تهیهٔ انواع سسها و روغنهای معطر و نیز داروسازی است.
قارچ دنبلان به صورت همزیستی با ریشههای درختان جنگلی به وجود میآید و در سطح تجاری در آزمایشگاهها اقدام به تولید نهال آلوده به میسلیومهای قارچ دنبلان میکنند و بعد کشت درختان را در زمین انجا م میدهند.
اندازه قارچ دنبلان از یک فندق تا اندازه یک پرتقال میباشد و شکلی شبیه سیب زمینی دارد. کشت وکار این قارچها در زمینهایی ک بکر میباشد هم موجب در آمدزایی افراد بومیمیشود و هم طبیعت دچار دستخوردگی نمیشود.
قارچ دنبلان کوهی سفید در دسامبر سال 2009 به قیمت هر کیلو حداقل 10200 دلار امریکا بفروش رفته است
در ایران
گونه ای از نادرترین قارچهای دنبلان کوهی جهان در برخی از مراتع شهرستان طارم استان زنجان شناسایی و در دانشگاه زنجان بررسی شده است. قارچ دنبلان کوهی با گیاهان مرتعی همزیستی دارد و در سالهای پر باران و فصل پاییز و نیز از اول اسفند تا نیمه اول فروردین در مراتع شهرستان طارم رشد میکند. بیش از 15 نوع پروتئین در این قارچها شناسایی شده است.
در خراسان جنوبی بخصوص در منطقه عربخانه ی بیرجند نیز این قارچ که با نام محلی افطُر شناخته میشود، میروید و معمولا فردای روزهای بارانی در ایام ابتدایی سال بهترین زمان برای پیدا کردن این نوع قارچ کوهی میباشد.
خواص گران قیمت دنبلان کوهی! طبقه بندی علمی
فرمانرو: قارچها
شاخه: قارچهای کیسه ای
زیرشاخه: قارچهای فنجانی
رده: پزیزومیست
راسته: پزیزالس
خانواده: دنبلانان
با توجه به آغاز بارندگیهای بهاره و مساعد شدن شرایط رشد دنبلانها، جمع آوری، خریدوفروش و مصرف این قارچها در رویشگاههای این قارچ در کشور از رونق خاصی برخوردار شده است.
بخشی از خواص دارویی و پزشکی قارچ دنبلان بر اساس مستندات علمیو تحقیقات آزمایشگاهی و برخی دیگر در میان مردم مناطق مختلف و بر اساس تجربیات شخصی و در طول سالهای متمادی به اثبات رسیده است. در طی نمونه برداری از قارچهای دنبلان در طی سالهای گذشته، با مطرح کردن سوالاتی از مردم مناطق مختلف کشور، در مورد خواص این قارچ، مردم از آن به عنوان یک غذای نیروبخش و مقوی یاد کرده و تغذیه از آن در فصل بهار را برای جلوگیری از انواع بیماریها در طول سال مؤثر میدانند.
در میان مردم آذربایجان غربی اعتقاد بر اینست که قارچ تأثیر چشمگیری در کاهش قندخون در میان مبتلایان به دیابت دارد. در شهرهای مرکزی و جنوبی کشور نیز از قارچ به عنوان غذایی مقوی و دارویی در درمان بیماریهای چشمییاد میشود.
برخی از افراد محلی در استان فارس نیز مصرف قارچ را در درمان عوارض پیری مؤثر دانسته و آن را به عنوان عامل جوانی میشناسند.