روزنامه شهروند: ٦٠٠هزار تومان برای یک مرگ ١٥ ثانیهای! شوخی نبود حرفهای دلال سیانور در ناصرخسرو. معامله بود، معاملهای دوطرفه که یک سرش پول بود و یک سرش مرگ.
خوردن سیانور مثل شلیک گلوله است، بازارش هم. پیدا کردن سیانور بین دلالهای دارو در بازار ناصرخسرو، هرچند سخت ولی شدنی است. قرصی که سالهاست فروش آزادانهاش ممنوع است و حالا اما دستفروشهای دارو ادعا میکنند با گرفتن بیعانه، سیانور وکیوم شده خارجی را بدون معطلی میفروشند، آن هم به شرط مرگ. چند متر بالاتر از میدان توپخانه، پشت پرترددترین ایستگاه مترو پایتخت، جایی که مردم شتابزده پیادهروها را میدوند تا از عقربه زندگی عقب نیفتند، حکایت خرید و فروش مرگ حکایت دیگری است.
اما این همه بازار نیست و سیانور تنها بین دستهای دستفروشان دارو در ناصرخسرو رد و بدل نمیشود، بلکه نسخههای دیگری از مرگ با این سم کشنده حالا در مراکز تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهی هم خریدار دارد. پودر سیانید پتاسیم و یا همان سیانور فرقی نمیکند، با فاکتور به فروش میرسد آن هم بستهای ٥٥ هزارتومان. فروش این گَردکشنده در این فروشگاهها زنگ خطر جدی است.کپسول، قرص، پودر مهم نیست حالا انگار هرچه که بخواهی در دسترس است.
با این حال فروش سیانور تنها به ناصرخسرو ختم نمیشود. روزی که دانشجوی رشته دكتراي روابط بينالملل دانشكده حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران با مرگی مشکوک جان سپرد هیچکس تصور نمیکرد او روز قبل یک بسته حاوی پودر سیانور خریداری کرده باشد. وقتی ساعت ٤٥: ١٣ ظهر روز ١٣ بهمن ماه به اتاق رئیس دانشگاه رفت تنها چند دقیقه بین مرگ و زندگی دست و پا زد. به اورژانس نرسیده بود که به کام مرگ فرو رفت. همان روز در جیب این دانشجو قوطی حاوی پودر سیانید پتاسیم پیدا شد و در بررسی ماموران فاکتور فروش این سم کشنده ضمیمه پرونده شد. فاکتوری که نشان میداد او پیش از مرگش پودر سیانور را در ازای پرداخت ٥٥هزار تومان از فروشگاه تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهی در خیابان ولیعصر خریداری کرده بود.
ماجرای فروش سیانور هم مثل فروش غیرقانونی قرص برنج در بعضی از عطاریها کمکم راهش را به فروشگاههای تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهی باز کرده است. اتفاقی که فعلا به دلیل گسترده نبودن، بیخطر به نظر میرسد اما عدم نظارت و کنترل بر امور تجاری امنیت جامعه را، به خطر خواهد انداخت.
ناصری مدیر اجرایی اتحادیه تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهی تهران درباره فروش سیانور در این فروشگاهها میگوید: «تهیه و توزیع کالا تحت نظرمستقیم اتحادیه نیست و اعضای هیأتمدیره در امور تجاری فروشگاهها دخالت ندارند. در بخشنامههای متوالی به فروشگاهها تأکید شده است که مواد آزمایشگاهی و شیمیایی به فروش نرسانند و طبق قانون در این حوزه فعالیت نکنند. در پروانه واحدهای صنفی تنها وسایل و مواد آزمایشگاهی قابل فروش هستند و فقط چند فروشگاه معتبر، مواد شیمیایی و ملزومات آزمایشگاهی آن هم تحت نظر پلیس امنیت، اجازه فروش دارند. با این حال اگر فروشندهای بر خلاف این دستورالعمل مواد شیمیایی و خطرناک را به فروش برساند، در صورت اعلام شکایت از این واحد صنفی، اتحادیه بلافاصله با این موضوع برخورد خواهد کرد. اگر تخلف محرز شود، طبق آییننامه، به میزان تخلف، یک فروشگاه به پرداخت جریمه نقدی، ابطال پروانه کسب و درنهایت برای برخورد قانونی به مراجع ذیصلاح معرفی خواهد شد.»
ناصری در رابطه با مدرک فاکتور فروش سیانید پتاسیم یک فروشگاه تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهی در پرونده مرگ پسر دانشجوی دانشگاه تهران گفت: «فاکتورهای فروشگاهها تحت پوشش اتحادیه نیست. با این حال تا کنون موارد مشابه از چنین تخلفی به اتحادیه گزارش نشده است، اما درصورت شکایت قطعا به این تخلفات رسیدگی خواهد شد.»
این وکیل دادگستری در رابطه با جرم فروش سیانور در فروشگاهها میگوید: «سیانور تنها استفاده جنایی ندارد و در ریختهگری، صنایع فلزی و عکاسی نیز مورد استفاده قرار میگیرد. اگر بخواهیم ممنوعیت فروش سیانور را بپذیریم لاجرم باید خرید و فروش بسیاری از حشرهکشها، مرگ موش و امثال این مواد هم ممنوع شود. بدیهی است مراجع مربوطه حسب مورد میتوانند خرید و فروش بعضی اقلام را به تحقق برخی شرایط موکول کنند،مثل وابستگی به صنف خاص یا داشتن مجوز از مرجع ویژه. اما بهطورکلی نمیتوان اعلام کرد خرید و فروش هر نوع ماده سمی ممنوع است. تدبیر موثر و مفیدی که در این مورد میتوان توصیه کرد این است که فروش کلی و جزیی اقلام سمی و مشابه سیانور با احراز هویت خریدار و تنظیم فاکتور با قید مقدار و گرفتن امضای تحویل گیرنده انجام شود. فروشنده نیز مکلف است در اینداد و ستد سوابق فروش را تا مدت معین مثلا ٥ یا ١٠سال نگهداری کند.»
دکتر شاهین شادنیا مدیرگروه سمشناسی و مسمومیتهای دانشگاه علوم پزشکی دانشگاه شهید بهشتی تهران درباره جزییات مرگ با سیانور گفت: «سیانور که در اصطلاح به آن سم خون نیز میگویند یک ماده بسیار سمی است که ضریب کشندگی بالایی دارد.
این ماده سمی که هم به صورت جامد یعنی قرص، کپسول و پودر، هم به شکل مایع و گاز وجود دارد از طریق خوردن، تنفس، منافذ پوست یا تماس با چشم ایجاد مسمومیت میکند. مسمومیت با آن در یک زمان کوتاه تنفس سلولها را مهار میکند و روی مغز، قلب و ارگانهای اصلی بدن اثر میگذارد این فرآیند باعث میشود تا شخص مسموم به حالت کما رفته و با مرگ سلولهای بدنش به سرعت به کام مرگ فرو رود. یک قاشق چایخوری از محلول ۲درصدی آن برای کشتن یک انسان کافی است. با این حال فرآوردههای سیانید تنها به شکل داروهای کشنده وجود ندارد بلکه در داخل برخی از میوهها از قبیل بادام تلخ، دانه سیب، هسته هلو و آلو درصد کمی از سیانور وجود دارد. نکته مهم در این موضوع این است که خوردن ٥ تا ٦ بادام تلخ به دلیل وجود همین ترکیبات سیانید میتواند برای یک کودک بسیار خطرناک و کشنده باشد. هرچند این سم بسیار کشنده و قوی است و در کوتاهترین زمان میتواند منجر به مرگ شود اما اگر فرد مسموم به سرعت تحت درمان قرار بگیرد با استفاده از یک پادزهر اختصاصی میتوان او را از مرگ نجات داد.»
سیانور عمدتاً به صورت اضافه کردن به مخازن در حین عملیات مربوط به فرآوری یا پاشش روی تودههای ماده معدنی استفاده میشود ,٧٠ درصد تولید سیانور در صنایع معدنی استفاده میشود و در ژاپن و اروپا بهعنوان ماده شیمیایی واسطه مصرف دارد درحالیکه در آمریکای شمالی و جنوبی آفریقای جنوبی و چین در جداسازی طلا کاربرد دارد. در برخی کشورها محکومان به اعدام را در اتاق گاز با سیانور میکشند. آنها را به صندلی در اتاق گاز میبندند و مامور اعدام از بیرون دستهای را میکشد. به این ترتیب بستهای حاوی سیانور پتاس به درون ظرف محتوی جوهر لیمو که در زیر صندلی تعبیه شده است، میافتد و گاز سیانور حاصله، باعث مرگ سریع محکوم میشود. بنابر یک باور عمومی فضانوردان نیز با خود از این قرص به همراه میبرند تا هنگامی که از بازگشت به زمین نومید شدند از آن استفاده کنند.