نقش ایران در تحولات و ناآرامی های بحرین
ایران یک پای ماجراست
صدای امریکا- سیمون هندرسون، پژوهشگر ارشد در «موسسه واشنگتن» و مدیر «برنامه سیاست انرژی و خلیج» این موسسه در مقاله ای به نقش ایران در تهییج شیعیان بحرین و مداخله در امور داخلی این کشور پرداخته است. متن زیر برگردان این مقاله است:
در پی انفجار یک بمب دست ساز در درگیری اخیر با معترضان شیعه در روستایی در حومه منامه، پایتخت بحرین، و کشته شدن یک مامور پلیس، تنش ها بار دیگر در پادشاهی بحرین بالا گرفته است. یک پلیس دیگر نیز در این انفجار به شدت زخمی شد.
تلفات اخیر و مشکلاتی که از اوایل سال ٢٠١١ آغاز شده اند، سه روز پس از آن به وقوع پیوسته اند که وزارت امور خارجه بحرین دیپلمات ارشد ایران را احضار کرد تا نسبت به مداخله ایران در امور داخلی بحرین اعتراض کند.
بحرین ایران را متهم می کند که با توسل به «رسانه های دولتی خود» و نیز از طریق مناسبات و تماس با گروه های خاص در جامعه بحرین، فتنه افروزی و فرقه گرایی را ترویج می کند. بحرین همچنین این اتهام را علیه ایران مطرح می کند که تهران به دروغ ادعا کرده بحرین از مقامات جمهوری اسلامی خواسته است تا برای یافتن راهکاری برای مشکلات این جزیره خلیج، میانجیگری کند.
با وجود درگیری های شبانه در بحرین، تلفات نیروهای امنیتی این کشور به طور قابل توجهی اندک بوده اند. دولت و گروه های مخالف به طور مدام نوارهای ویدئویی دهشتناک درگیریهای خشونت بار را روی اینترنت قرار می دهند که در آن ها شورشیان با استفاده از سنگ و بمب های بنزینی به خودروهای زرهی پلیس یورش می برند.
از سال گذشته تاکنون، بیش از شصت غیرنظامی در درگیری ها کشته شده اند و کودکان و سالمندان نیز که در معرض استفاده گسترده از گاز اشک آور بوده اند بین قربانیان این خشونت ها هستند. با وجودی که آمار مرگ و میر غیرنظامیان در مقایسه با خشونت های سوریه اندک هستند، اما تحولات بحرین به دلیل تنش های دیرینه بین مسلمانان شیعه و سنی از اهمیت منطقه ای خاصی برخوردار هستند. باور عمومی نیز وجود دارد که ایران در روشن کردن آتش شرارت های اخیر در کشورهای پادشاهی عرب در خلیج نقش مهمی داشته است.
این تحولات عربستان سعودی، کشور همسایه بحرین را به طور خاص نگران کرده است، چرا که اکثریت ساکنان استان شرقی و نفت خیز عربستان سعودی که فاصله بسیار اندکی با بحرین دارد نیز شیعه هستند. شاهزاده احمد بن عبدالعزیز، وزیر کشور عربستان سعودی دقیقاً همان روزی که بحرین در اعتراض به مداخله ایران، دیپلمات این کشور در منامه را احضار کرد با سفیر ایران در ریاض دیدار داشت و احتمالاً همچون بحرین، نگرانی های عربستان سعودی را به وی ابلاغ کرده است. شیعیان عربستان سعودی به طور مرتب نسبت به تبعیض دولتی و رسمی اعتراض می کنند و درگیری های مسلحانه ای نیز در این کشور به وقوع پیوسته اند.
کاهش تنش های بحرین، استقرار نوعی روابط حسنه در این کشور و حفظ موقعیت مقر ناوگان پنجم ایالات متحده در بحرین از جمله بحران های واشنگتن در این کشور است.
ناوگان پنجم ایالات متحده یکی از بخش های محوری و کلیدی تعهد ایالات متحده است زیرا واشنگتن از سویی می تواند از امنیت کافی برای صادرات انرژی اطمینان حاصل کند و از سویی دیگر می تواند در مورد برنامه اتمی ایران بر تهران فشار اعمال کند.
بیشتر نمایندگان شیعه و میانه رو که در اعتراض به سرکوب سال گذشته نیروهای دولتی از پارلمان این کشور استعفا دادند، از حضور ایالات متحده در بحرین حمایت می کنند، اما از سویی دیگر نیز باعث خشم شیعیان افراطی می شوند که آن ها را به حمایت از جناح دشمن خارجی متهم می کنند و خواهان برچیده شدن این پایگاه نظامی هستند.
از سویی دیگر، نمایندگان سنی و تندروی پارلمان هفته گذشته به دلیل «مداخله در امور داخلی کشور» از توماس کراجسکی، سفیر ایالات متحده انتقاد کردند و وی را متهم کردند که «دیدارهای مکرری با شخصیت های تحریک کننده (شیعه) داشته است». این خبر با تیتر «هشدار به فرستاده ویژه ایالات متحده» گزارش اصلی روزنامه گلف دیلی نیوز جمعه گذشته بود. انتشار این گزارش در این روزنامه از این جهت اهمیت دارد که از تایید این مسئله از سوی دولت حکایت می کند.
با وجودی که برای یافتن راهکاری برای اختلافات سیاسی بحران سال ٢٠١١ یک کمیسیون رسمی تشکیل شد، اما به نظر نمی رسد که مشکلات بحرین در آینده نزدیک حل و فصل شوند. هم دولت و هم جناح های مخالف نیروهای میانه رو و تندرو دارند و هر یک از طرفین کارزارهای عمومی و علنی به راه می اندازد تا خود را مسئول جلوه دهند و طرف دیگر را به دلیل ایجاد بن بست سیاسی سرزنش می کند.
نگرانی ها از این جانب مطرح شده اند که وقوع سانحه ای در داخل بحرین و یا در نقطه دیگری در منطقه، عامل تشدید تنش ها به سطحی بالاتر و نیز به حاشیه رانده شدن گروه های میانه رو باشد.
ایالات متحده باید به همکاری با کشورهای دیگر از جمله بحرین و کشورهای همسایه بحرین در خلیج ادامه دهد و از دولت بخواهد امتیازاتی اعطا کند و مخالفان را متقاعد کند تا تقاضاهای خود را تعدیل کنند. به علاوه، محدود کردن ظرفیت ایران برای ایجاد شرارت و بلندپروازی های اتمی تهران نیز به روشن شدن موضع و راهبرد ایالات متحده کمک خواهد کرد.