فرارو- علی کریمی‌مله سه‌شنبه 29 دی‌ماه در هشتمین نشست از گفتگوهای راهبردی مرکز بررسی‌‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری با اشاره به مطرح‌شدن مطالبات قومی در سطح حوزه‌های نخبگی و دانشگاهی گفت که در صورت سیاست‌گذاری مبتنی بر همکاری و راهبرد برد- برد می‌توانیم این مسئله را حل کنیم.

 

به گزارش فرارو، کریمی‌مله در سخنرانی خود با عنوان «توسعه و امنیت از رهگذر سیاست‌گذاری قومی تنوع‌پذیر و انسجام‌گرا» توسعه پایدار را راهبرد نیل به وضعیت «امنیت جامعه‌ای» دانست و افزود: امنیت جامعه‌‌ای با مسئله استحقاق و عدالت اجتماعی پیوندهای محکمی دارد و جوامع پایدار از نظر اجتماعی برابر، متنوع، دارای ارتباط تنگاتنگ و دموکراتیک و کیفیت خوب برای زندگی هستند.

 

وی گفت: دموکراسی برای توسعه، عنصری محوری است چون حقوق سیاسی و مدنی‌ای به مردم اعطا می‌کند که به آنان مهارت و آگاهی می‌دهد تا بتوانند انتخاب‌های مناسب‌تری داشته باشند، صدای خود را به گوش دیگران برسانند، به آزادی برسند، فرصت و امکان مشارکت فعالانه برای حکومت و اداره زندگی خود پیدا کنند و قدرتی بیابند که بتوانند حکومت خود را پاسخگو سازند.

 

 عضو گروه علوم سیاسی دانشگاه مازندران با تأکید بر اینکه مسئله اقوام در ایران در حال تبدیل شدن به «مسئله‌ای سخت و بدخیم» است، توضیح داد: مسائل بدخیم، مسائلی چند علتی و بدون راه‌حل‌های مشخص هستند و برای حل آن‌ها نیازمند عبور از شیوه های سنتی حل مسئله هستیم. مسائل بدخیم نیازمند تغییر رفتار و توجه به ذینفعان متفاوت است.

 

کریمی‌ مله با اشاره به حوادث اخیر ناشی از لطیفه‌های قومی در ایران گفت: این حوادث نشان دادند که جامعه استعداد بالایی برای بسیج‌ و تحریک‌پذیری قومی دارد، رواج این لطیفه‌ها خارج از حوزه سیاست‌گذاری دولتی است و تغییر در این روند نیازمند تغییر رفتار شهروندان و باور آن‌ها به تبعات رواج چنین جوک‌هایی است. علاوه بر این با توجه به تنوع مذهبی در کشور، چه‌ بسا برگزاری افراطی بزرگداشت‌های مذهبی مربوط به یک مذهب نیز برای پیروان مذاهب دیگر مسئله ‌آفرین باشد.

 

وی در ادامه افزود: سیاست‌گذاری اجتماعی راه تحقق امنیت فراگیر است، سیاست‌گذاری اجتماعی به‌عنوان ابزار دولت برای نفوذ در اقصی نقاط قلمرو سرزمینی خود، ایجاد همگرایی بین گروه‌های انجمنی نامتجانس و مناطق پیرامونی، همگن‌سازی، استانداردسازی و جلب وفاداری و رضایت‌مندی شهروندان عمل می‌کند.

 

معاون اسبق سیاسی- امنیتی استانداری مازندران گفت از دو دهه گذشته با فرایند دگرسازی‌های قومی روبرو شده‌ایم و تحت تأثیر عوامل متعدد داخلی و خارجی، شرایط برای هویت‌جویی قومی تشدید شده است. کریمی‌مله افزود از اواخر دهه هشتاد برخی اعضای گروه‌های قومی از فاز سیاسی و فرهنگی به سمت میلیتاریزه شدن تغییر رفتار داده‌اند.

 

نویسنده کتاب «جامعه‌شناسی سیاسی تنوع قومی» در خصوص نسبت هویت محلی و ملی با اشاره به پیمایش ملی انجام شده توسط موسسه مطالعات ملی در سال 1393 با حجم نمونه 15 هزار نفر گفت طبق یافته‌های این پیمایش در سطح کشور برای 57.2 درصد پاسخگویان هویت محلی بر هویت ملی اولویت دارد، 3.5 درصد بی‌نظر و فقط 39.1 درصد اعلام کرده‌اند که برای آن‌ها هویت ملی بر هویت محلی اولویت دارد.

 

وی همچنین اظهار کرد: در همین نظرسنجی در سؤال دیگری درباره احساس عدالت قومی پرسیده شده که 49.6 درصد پاسخگویان پاسخ داده‌اند که از نظر آن‌ها عدالت بین اقوام مختلف در ایران رعایت نمی‌شود، 5.8 درصد اعلام کرده‌اند نظری ندارند و 44.3 درصد گفته‌اند که عدالت در بین اقوام مختلف ایرانی رعایت می‌شود. این آمار برای جامعه‌ای که رویکرد انسجام‌گرا دارد چندان مطلوب نیست، چرا که پایداری توسعه نیز زمانی حاصل می‌شود که گستره وسیع‌ تری از گروه‌هایی که احساس عدالت می‌کنند را در برگیرد.

 

مشاور استاندار اسبق مازندران با اشاره به این که هیچ مناقشه قومی بعد از جنگ جهانی دوم بدون مشارکت طرف سوم رقم نخورده است، بر تنظیم روابط سیاسی با دولت‌های پیرامونی و منطقه‌ای تأکید کرد و افزود: امنیت اعم از امنیت نظامی است و دستیابی به آن از رهگذر سیاست‌گذاری اجتماعی ممکن است، چرا که امنیت بایستی به تنومند شدن هویت جامعه بینجامد. اگر همگرایی و اعتماد جامعه آسیب ببیند، امنیت جامعه ضربه‌ پذیر می‌شود. لذا برای رسیدن به امنیت باید به جای استفاده از سازوکارهای امنیت سخت، از سازوکارهای امنیت نرم استفاده کرد.

 

کریمی‌مله در ادامه تاکید کرد: امروزه امنیت ملی شامل مسائل مربوط به منابع، محیط‌زیست و موضوعات فرهنگی، اجتماعی و جمعیتی می‌شود. برخی از مهم‌ترین تهدیدهای امنیتی عبارت‌اند از فروپاشی اقتصادی، سرکوب سیاسی، تغییر هنجارهای فرهنگی، تحول بنیان‌های مشروعیت سیاسی، کمیابی منابع، مازاد شدن جمعیت، رقابت قومی، نابودی طبیعت و بیماری‌های مسری.

 

استاد علوم سیاسی دانشگاه مازندران 33 نهاد و دستگاه دولتی و حکومتی را درگیر سیاست‌گذاری قومی در ایران دانست که حوزه عملکرد آن‌ها هم‌افزا نیست و در مواردی خنثی‌کننده یکدیگر نیز هستند، به گفته کریمی‌مله در چنین ساختاری سیاست‌گذاری قومی در ایران کنونی با توجه به شناسه‌های حکمرانی و ماهیت مطالبات قومی استعداد بدخیم شدن دارد و فعلاً علائمی از بدخیمی را با خود حمل می‌کند.

 

کریمی‌مله در پایان راهبردهای زیر را برای سیاست‌گذاری قومی تنوع‌پذیر و انسجام گرا در ایران پیشنهاد کرد:

 

• مدیریت تنوع و سیاست‌گذاری بر مبنای تفکیک مطالبات توده‌های قومی از نخبگان قومی