در اکتبر گذشته دیوید کوهن، معاون وزارت خزانه ‏داری امریکا در ارتباط با مبارزه علیه تروریسم، گفت، گروه دولت اسلامی (داعش) «احتمالاً سازمان تروریستی‏ ای با بهترین منابع درآمد» است. اگر داعش با رفتار وحشتناک‏اش طی ماه ‏ها ـ تجاوز، غارت، اعدام، مصلوب نمودن، پاکسازی قومی ـ در منطقه ‏ای که در عراق و سوریه به تصرف خود درآورده، جهان را شوکه و متوحش کرده است، منابع مالی ‏اش سرشار از نقاط ابهام است.

از ۸ اوت، ائتلافی بین ‏المللی به رهبری ایالات متحده، با حملاتی هوایی علیه آن‏ ها، در صدد متوقف کردن پیشروی ‏های داعش است. تحلیل‏گران معتقدند که غرب برای حمله و صدمه زدن به مرکز عصبی جنگ، که منابع مالی این گروه باشد، چالشی بسیار جدی در مقابل دارد؛ گروهی با منابع مالی میلیون دلاری، به لطف اعمالِ روش ‏های «مافیایی» در سرزمین تحتِ کنترلش. حمله به این منابع یکی از سرفصل ‏های استراتژی اعلام شده ‏ی رئیس جمهور امریکا، باراک اوباما در سخنرانی ۱۰ سپتامبر است، استراتژی‏ ای به قصد «تضعیف» و در نهایت «نابودی» داعش.
 

نفت و گاز
 

دفترِ امریکایی IHS از سوی دیگر، در اکتبر تخمین زده که سالانه ۸۰۰ میلیون دلار از فروش نفت نصیب داعش می ‏شود، یعنی معادل ۲ میلیون دلار در روز. IHS تأکید دارد: «این گروه تروریستی […] حتی با تولید تنها بخشی از قابلیت ‏های نفتیِ موجود در سرزمین ‏های تحتِ کنترل‏ اش، و با فروش آن با تخفیفی بالا در بازار سیاه، قادر به تأمین درآمدهای چشمگیری است».

این دفتر امریکایی تخمین می ‏زند که داعش توانایی تولید ۳۵۰۰۰۰ بشکه در روز دارد، اما تنها ۵۰۰۰۰ تا ۶۰۰۰۰ بشکه در روز تولید می ‏کند، و سپس در بازار سیاه به قیمتِ هر بشکه میان ۲۵ تا ۶۰ دلار به فروش می‏ رساند (متوسط ۴۰ دلار)، که قیمتی بسیار پائین‏تر از قیمت بازار بین ‏المللی است، در حالی ‏که قیمت بشکه‏ ی برِنت در حال حاضر حدود ۸۰ دلار است. در عوض، توانایی پالایش داعش، به وضوح اندک است، IHS گمان می ‏برد که این توانایی محدود به واحدهای سیار است که تنها قادر به تأمینِ مصرفِ گروه خودشان است.

دفتر IHS از سوی دیگر معتقد است فروش نفت داعش «عمدتاً از طریق کامیون در مسیرها و جاده ‏های قاچاقچیان در مرز ترکیه» صورت می ‏گیرد. «نفت تغذیه کننده ‏ی ماشین جنگی داعش است، به ویژه ماشین ‏های نظامی که برای جابجایی‏ ها و حفظ تواناییِ نبردشان حیاتی است»، و «شمار بزرگی از فعالیت ‏هایشان را مستقیماً تغذیه ‏ی مالی می‏ کند».

اوایلِ سپتامبر Mediapart گزارش داد که سفیر اتحادیه‏ ی اروپا در عراق، خانم جانا هیباسکووا، برای نمایندگانِ کمیسیون امور خارجه ‏ی پارلمان اروپا تأکید کرده که «متأسفانه دولت‏ های عضو اتحادیه ‏ی اروپا نفت (تولید شده توسط داعش) می ‏خرند». او با اشاره به این ‏که این خبر عمومی نیست و نمی ‏بایست علنی شود، از ذکر جزئیات برای نمایندگان خودداری کرد.

به نقل از لوعای الخطیب، پژوهشگر در Brooking دوحه، جهادگران طلای سیاه را در پالایشگاه‏ های موقت، پالایش کرده و سپس بار کامیون، کشتی و یا حتی داخل بشکه کرده و بر پشتِ الاغ به سوی ترکیه، ایران و اردن روانه می ‏کنند. او در سپتامبر گذشته گفت، و آژانس فرانس پرس نیز به آن اشاره داشت «داعش موفق به جمع ‏آوری ثروت هنگفتی از طریق بازار سیاه شده، و شبکه ‏ای گسترده از دلالان در کشورها و سرزمین ‏های همسایه به وجود آورده است».
 

بشار کی‏کی، رئیسِ شورای استانی نینوا، که موصل مرکز آن است، در گفتگو با آژانس فرانس ‏پرس در ماه سپتامبر اشاره داشت که میزان نقدینگی موجود در بانک‏ های شهر پیش از این حمله بالغ بر ۴۰۰ میلیون دلار بود. موصل از ماه ژوئن تا کنون تحتِ کنترل داعش است.

به گفته‏‎ی یکی از منابع نزدیک به وزارت دفاع، به نقل از روزنامه ‏ی لیبراسیون در ماه سپتامبر، رهبر داعش، ابوبکرالبغدادی، اموال و موجودی سه بانک بزرگ موصل را مصادره کرده است. «مبلغِ کل این غنیمت جنگی: ۴۲۹ میلیون دلار (۳۳۰ میلیون یورو) و بیش از ۶۰۰ میلیارد دینار عراق (۳۹۸ میلیون یورو)» بوده است.

منبعِ دیگر درآمدهای منظم، اخاذی از کسبه ‏ی محلی و مالیات ‏های تحمیلی توسط داعش به مردمانِ محلی در سرزمین ‏های تحتِ اشغالِ خودش است. یک مسئول اطلاعاتی امریکا که می‏ خواست ناشناس بماند در سپتامبر گفت که جهادگران از صاحبان اتومبیل ‏ها و رانندگان کامیون ‏ها که از جاده ‏های سرزمین تحتِ اشغالِ آن ‏ها استفاده می ‏کنند، مالیات دریافت می ‏کنند.
 

– درخواست باج برای آزادی افراد ربوده شده: به گفته‏ ی معاون خزانه ‏داری در ارتباط با مبارزه با تروریسم، داعش «امسال لااقل ۲۰ میلیون دلار از اخاذی برای آزادی افراد» ذخیره کرده است. در همین چارچوب آقای کوهن همه ‏ی دولت ‏ها را دعوت کرده از باج ‏دهی خودداری کنند، با اعلام تأسف از این ‏که در بهار گذشته داعش «شمار زیادی دریافت ‏های میلیون دلاری» برای آزادسازی روزنامه ‏نگاران کشورهای مختلف اروپایی به گروگان گرفته شده، داشته است.

– فروش «بردگان»: داعش در آخرین شماره‏ ی ماه اکتبر نشریه ‏ی تبلیغی ‏اش، دبیق، اطلاع می ‏دهد که زنان و کودکان ایزدی به اسارت گرفته شده در شمال عراق را به عنوان غنیمت جنگی به مبارزین ‏اش داده است، در عین این ‏که با مباهات اعلام می ‏کند که برده ‏داری را از نو مستقر کرده است. در مقاله ‏ای تحت عنوان «احیایِ پیش‏رسِ برده ‏داری»، دبیق برای نخستین بار آشکارا اعلام کرد که برده ‏سازی افرادی با اعتقادات مذهبیِ انحرافی، جنبه ‏هایی از شریعت را احیا کرده و معنا می ‏بخشد. علاوه بر این دبیق توضیح می ‏دهد که «اهل کتاب» (مسیحیان و یهودیان ـ نویسنده) می ‏توانند از این سرنوشت رهایی بیابند، چرا که برای آن ‏ها امکان پرداخت مالیاتی، که «جزیه» نامیده می ‏شود، موجود است، و یا می‏ توانند تغییر مذهب بدهند. اما این شرایط برای ایزدی ‏ها عمل نخواهد کرد.

ناظر حقوق بشر سوریه در پایان ماه اوت اطلاع داد که ده‏ ها زن ایزدی به اسارت گرفته شده در عراق توسط داعش به اجبار به اسلام گرویده‏ و سپس «فروخته شده ‏اند» تا به عقد و ازدواج اجباریِ مبارزین گروه جهادگر در سوریه دربیایند. «هر زن پس از گرویدن به اسلام به قیمتی معادل ۱۰۰۰ دلار فروخته شده است».
 

در سپتامبر گذشته، طی یک گردهماییِ یونسکو، دیپلمات ‏ها و متخصصین داعش را متهم کردند که همت خود را بر نابودی مناطق باستانی و تاریخی عراق و فروش آثار عتیقه به قصد تهیه‏ ی منابع مالی قرار داده است.

گروهِ جهادگر، که معتقد است، مجسمه ‏ها نشان از بت‏ پرستی در خود دارند، شمار بزرگی کلیسا و دیگر آثار تاریخی، مکان ‏های مقدسِ متعلق به میراثِ مسیحیت، یهودی و یا اسلامی را بمب‏گذاری و نابود کرده است، چیزی که بسیاری از مخاطبینِ آژانس فرانس‏ پرس به آن اشاره داشته ‏اند.

قیس حسین رشید، مدیر موزه ‏ی بغداد، مدیر پیشین میراثِ باستانی تأکید دارد «مافیای بین ‏المللی ‏ای هست که به آثار و بقایای تاریخی و هرآن چه که به میراث بشری مربوط است می ‏پردازد و داعش را از هر آن چه که می ‏تواند به فروش گذاشته شود، مطلع می ‏کند»، «داعش به واسطه‏ ی کشورهای دور و بر و همسایه برای فروش قطعات در بازارهای اروپایی و آسیایی، جستجو و نمونه ‏برداری می ‏کند»، با تأکید بر این ‏که رقمی نمی ‏توان بر ابعادِ این قاچاق و یا ضرر و زیانی که کشورش در این میانه می‏ بیند، متصور شد.
 

«کمک ‏های دولتی به گروه ‏های اسلامیست توسط کشورهای حوزه‏ی خلیج در تابستان ۲۰۱۳ متوقف شده است، این اطلاعی است که آلن شوِ، افسر پیشین فرماندهی عمومیِ امنیتِ خارجی (DGSE) به L’Orient le Jour می ‏دهد. در قطر، این تغییر و تحولات با کناره‏ گیریِ امیر پیشین قطر، شیخ حمدبن خلیفه آل ثانی، که به نفع پسرش تمیم کناره ‏گیری کرد، صورت گرفته است». چند روزی پس از آن نخست‏وزیر و مردِ صاحبِ قدرت کشور، شیخ حمد بن جاسم آل‏ثانی، از مرکز سرمایه‏ گذاری قطر (Qatar Investment Authority – QIA)، بنیاد مستقلی که میزان داشته ‏های آن بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون دلار تخمین زده می‏ شود و او معاونت ریاست آن را به عهده داشت، کنار گذاشته شد.

از زمانی که ائتلاف بین ‏المللی علیه داعش شکل گرفته، امیر قطر، به دفعات کمک و سرمایه ‏گذاری روی گروه ‏های افراطی را تکذیب کرده است، و به شرکت و وفاداری بی خدشه برای دراز مدت به ائتلاف تأکید داشته است.
 

آقای سیفان اشاره می‏ کند «رقمی اضافی میان ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ دلار به مبارزین ملیت‏ های دیگر (اروپایی و غیره) که مهاجرون نامیده می‏ شوند، اختصاص یافته». این پژوهشگر اضافه می‏ کند که این ارقام در اسناد و مدارکی درج نشده، بلکه اطلاعاتی است که به او رسیده. و می ‏افزاید «آن چه که تبدیل به نقطه ‏ی قوت این گروه جهادی شده، توانایی آن در بهره ‏برداری از شرایط اقتصادی و اجتماعی، و به صف کردن شمار بزرگی از مبارزین در شرایطی است که مردم چیزی برای خوردن پیدا نمی‏ کنند.»

فورات‏الوفا، یک فعال و مبارزِ رقه، دژِ این گروه در شمال سوریه، که با اسم مستعار می ‏نویسد، می ‏گوید، داعش «مافیایی است که بر پایه ‏ی ارعاب و وحشت‏ پراکنی حکومت می‏ کند. مردم بر اثر گرسنگی ناچار و مجبور به پیوستن به صفوف آن هستند، چرا که این تنها راه برای به دست آوردن درآمدی مکفی است». او معتقد است که حقوق پایه ۳۰۰ دلار است.

به اعتقاد دیوید کوهن، مسئول امریکایی، جاه ‏طلبی ‏‏های ارضیِ داعش به سرعت برایش تبدیل به «سد و بارِ سنگینِ مالی» خواهد شد. او در گفتگو با آژانس فرانس ‏پرس در اکتبر با اشاره به کمبود آب آشامیدنی و الکتریسیته در موصل از همین حالا، با مثال زدنِ بودجه ‏ی رسمی ‏ای که عراق برای استان‏ های در حالِ حاضر تحتِ اشغال داعش اختصاص می ‏دهد، که بیش از دو میلیارد دلار است، می ‏افزاید «تلاش در کنترلِ شهرها و اراضیِ گسترده در عراق و در سوریه، و ارائه ‏ی یک سرویس حداقلی به مردم و جمعیتی که این تشکیلات می ‏کوشد به اطاعت و انقیاد ناچارشان کند، گران تمام خواهد شد… این رقم بسیار بیش از مجموعه درآمدهای داعش است (…) یعنی این ‏که این تشکیلات به سادگی قادر به پاسخ ‏دهی به مطالبات اولیه و اصلی مردمی که می ‏کوشد تحت کنترل خود درآورد، نیست».

این تشکیلات توضیح داده که هدف جایگزینیِ «سیستم پولیِ استبدادی تحمیل شده به مسلمانان است که موجبِ خفقان‏شان می‏ شود». همین طور تأکید می‏ کند که هدف رهاسازیِ مسلمانان از «نظام سوداگری و خفقانِ اقتصادیِ شیطانی» است.

در عکس ‏های منتشره توسط داعش از سکه ‏ها، در یک سو «حکومت اسلامی»، «خلافت»، و همین طور وزن و ارزش سکه ضرب شده است. سمبل ‏هایی چون مسجدالاقصی در اورشلیم هم روی سکه ‏های دیگر حک شده ‏اند.
منبع: عصرنو