رادیو فردا- رضا تقی زاده- سفر سه روزه محمود احمدی‌نژاد به قاهره که به مناسبت شرکت در کنفرانس همکاری‌های اسلامی صورت گرفت نشان داد که تجدید مناسبات سیاسی ایران و مصر علی‌رغم علاقه‌مندی و تلاش‌های مقدماتی رئیس دولت، همچنان دور از دسترس جمهوری اسلامی باقی خواهد ماند. رئیس دولت ایران در بدو ورود به قاهره ابراز امیدواری کرد که سفر وی «نقطه آغاز جدیدی برای روابط بین ایران و مصر باشد».

 

قطع حمایت تهران از رژیم بشار اسد نخستین مانع در راه عادی‌سازی مناسبات سیاسی مصر با جمهوری اسلامی است، در حالی که تهران دفاع از رژیم اسد را هدف راهبردی سیاست خارجی خود قرار داده است.

 

رعایت حدودی که دولت کنونی مصر در رابطه با کشورهای عرب خلیج پذیرفته مانع دیگری است در راه عادی سازی مناسبات قاهره با تهران.

 

جمهوری اسلامی طی دو سال گذشته علاوه بر حمایت از اسد، با اعلام حمایت از نارضایتی‌های داخلی بحرین، عملاً در تقابل با حاکمیت‌های سنی مذهب در کشورهای عرب حاشیه جنوبی خلیج قرار گرفته است.

 

انتقاد صریح شیخ احمد الطیب رئیس دانشگاه الازهر از دولت جمهوری اسلامی بعد از دیدار با احمدی‌نژاد به اتهام آنچه «مداخله در کشورهای عربی» خلیج  و عدم رعایت حق برادری در قبال بحرین خواند، بازتاب حساسیت‌هایی است که در کشورهای عرب سنی نسبت به جمهوری اسلامی مشاهده می‌شود.

 

قطر و عربستان سعودی که هدایت سیاست خارجی اتحادیه عرب در تقابل با رژیم اسد را رهبری می‌کنند، نفوذ سیاسی خود را بر قاهره از راه ارائه کمک‌های نقدی به مصر افزایش داده‌اند. سهم قطر در پرداخت کمک‌های مالی به مصر و سرمایه‌گذاری در آن کشور به تنهایی طی شش ماه گذشته به ۴.۲ میلیارد دلار بالغ شده است.

 

علاوه بر فشار های خارجی، عادی‌سازی مناسبات مصر با جمهوری اسلامی در داخل آن کشور نیز با مقاوت‌های جدی روبه‌رو است. خاستگاه سیاسی محمد مرسی رئیس‌جمهور مصر گروه اخوان‌المسلمین است که مناسبات گرم با حکومت نظام شیعه را بر نمی‌تابد.

 

تأکید حسن شافعی مفتی‌الازهر، بعد از دیدار با احمدی‌نژاد، بر آنچه «لزوم تلاش برای اعطای حقوق کامل شهروندی جامعه سنی ایران به‌خصوص در اقلیم اهواز» خواند نشان می‌دهد که تلاش‌های دولت ضعیف شده کنونی در تهران به جای بهبود موقعیت و کسب امتیاز در کشورهای عربی تبدیل به دادن فرصت تبلیغات به مدعیان جدایی‌طلب در بخش‌های جنوبی کشور می‌شود.

 

در اولین روز دیدار احمدی‌نژاد از قاهره و در لحظاتی که شاید مشاهده فرش قرمز در فرودگاه وی را به انجام سفری موفق امیدوار ساخته بود، محمد کامل عمرو وزیر خارجه تأکید کرد که «مناسبات مصر با ایران هرگز به زیان ملت‌های خلیج  تجدید نخواهد شد».

 

به دنبال انقلاب سال ۱۹۷۹، مناسبات سیاسی ایران و مصر، به ابتکار آیت‌الله خمینی و به تلافی پذیرایی محمد انور سادات، رئیس‌جمهور وقت مصر، از پادشاه سابق ایران قطع شد.

 

در ۲۰ سال گذشته دولت‌های مختلف جمهوری اسلامی در صدد جبران اشتباه اولیه و عادی‌سازی مناسبات با پر جمعیت‌ترین کشور عرب مسلمان بوده‌اند. این تلاش‌ها بعد از تغییر دولت مبارک و به قدرت رسیدن اخوان‌المسلمین شدید شد.

 

دیدار چند ساعته محمد مرسی از تهران به بهانه شرکت در شانزدهمین اجلاس کنفرانس سران جنبش غیرمتعهد، و همچنین پیشنهاد رئیس‌جمهور مصر برای شرکت دادن تهران در یک گروه چهار جانبه مرکب از ترکیه، عربستان سعودی، مصر و ایران، برای پرداختن به امور سوریه شاید جمهوری اسلامی را به این گمان واداشت که زمان تجدید مناسبات با قاهره نزدیک شده است. حال آنکه مشکلات داخلی و خارجی مصر برای تجدید مناسبات با تهران همچنان به قوت خود باقی است.

 

برای یادآوی میزان واقعی اشتیاق برای استقبال از محمود احمدی‌نژاد در مصر، همزمان با ورود او به قاهره گروه دعوةالسلفیه که بستر عقیدتی حزب سیاسی نور و شریک قدرت دولت مرسی به شمار می‌رود، با انتشار اعلامیه‌ای از محمد مرسی خواست ضمن مقابله با حمایت تهران از رژیم اسد، به میهمان خود محمود احمدی‌نژاد گوشزد کند که «مصر متعهد به حمایت از تمامی ملت‌های سنی است».

 

مخالفت با جمهوری اسلامی در مصر تنها محدود به راستگرایان سنی نیست چنانکه گروه‌های میانه‌رو در آن کشور نیز با دلایلی متفاوت، از نزدیکی قاهره با تهران انتقاد می‌کنند.

 

محمد انور عصمت سادات، برادرزاده رئیس‌جمهور پیشین مصر، که تهران خیابانی را به نام قاتل او «خالد استانبولی» نامیده نگرانی‌های خود را در مورد احتمال نزدیکی بیشتر مصر و جمهوری اسلامی پیش از دیدار احمدی‌نژاد از مصر بروز داد.

 

در کنار بازدارنده‌های داخلی و مخالفت‌های کشورهای سنی مذهب منطقه، تجدید مناسبات قاهره با تهران با مخالفت اسرائیل و آمریکا نیز روبه‌رو است. بی‌شک جمهوری اسلامی تجدید مناسبات با مصر را یک پیروزی سیاسی برای خود تلقی می‌کند.

 

دولت عملگرای محمد مرسی واقف است که تأمین رضایت اسرائیل و آمریکا در مناسبا ت خارجی مصر بسیار مؤثرتر از قرار گرفتن احتمالی و پرهزینه در کنار تهران است.

 

در بهترین شرایط، حاصل سفر پرهزینه و پر همراه احمدی‌نژاد به قاهره علاوه بر عبور از فرش قرمز و استقبال رسمی، محدود به دیدار رئیس دولت جمهوری اسلامی از اهرام ثلاثه خواهد ماند. آقای احمدی‌نژاد پیش از انجام سفر به قاهره، در اقدامی مشابه با درخواست بازدید از زمین سوخته در نیویورک، خواستار حضور در میدان التحریر نیز شده بود.