شرکای حکم اعدام بابک زنجانی و جزئیاتی که پشت پرده مانده‌اند
رادیو فرانسه/شاهرخ بهزادی
اعلام خبر محکومیت بابک زنجانی و دو متهم دیگر پرونده فساد بزرگ نفتی در نیم روز یکشنبه به سرعت در تمامی رسانه‌های داخلی و بین‌المللی منتشر شد. در اولین نگاه، اعلام این موضوع از سوی غلامحسین محسنی اژه‌ای، سخنگوی قوه قضائیه ایران، پرسش‌هایی را در اذهان ایجاد کرد. نخست اینکه، دو متهم دیگر پرونده که در کنار بابک زنجانی به اعدام محکوم شده اند کیستند؟ آیا این حکم قطعی است، یا اینکه محکومین میتوانند تقاضای تجدید نظر و یا فرجام کنند؟ آیا این حکم میتواند میلیاردها یورو اموال به غارت رفته از بیت‌المال را به خزانه دولت برگرداند؟ چه دست‌هایی پشت سر بابک زنجانی هستند؟ آیا حامیان زنجانی، او را رها کرده اند؟
روزنامه "شرق" در شماره امروز خود در مقاله‌ای تحت عنوان : «پشت پرده‌های پرونده زنجانی رها نشود» تلاش کرده تا به بخشی از این پرسش‌ها پاسخ دهد. شرق، دو محکوم دیگر این پرونده را که در کناربابک زنجانی از سوی دادگاه مفسد فی‌الارض شناخته شده و به اعدام محکوم شده اند، معرفی می‌کند:
مهدی شمس‌زاده که نامش به عنوان متهم ردیف دوم در پرونده فساد نفتی مطرح است، خود را استاد دانشگاه لندن، دکترای اقتصاد، متأهل دارای دو فرزند، دارای تابعیت مضاعف ایرانی انگلیسی و ساکن انگلیس معرفی کرده است. او متولد سال ١٣٤٦ است که از ١٧ اسفند سال گذشته در بازداشت به سر می‌برد و در جلسات رسیدگی به دادگاه متهمان فساد نفتی، بابک زنجانی را در دادگاه همراهی می‌کرد. اتهامات شمس‌زاده عبارت بود از افساد فی‌الارض به جهت اخلال در نظام اقتصادی و مشارکت در کلاهبرداری ١,٢ میلیارد یورویی.
حمید فلاح‌هروی که نامش به عنوان متهم ردیف سوم در پرونده فساد نفتی مطرح است، خود را متولد ١٣٤٠، بازنشسته، دارای مدرک دکترای صنایع، متأهل و دارای سه فرزند با تابعیت ایران و بدون سابقه کیفری و ساکن تهران معرفی کرده است. اتهامات متهم ردیف سوم این بزرگ‌ترین پرونده فساد نفتی هم به اتهامات دو متهم دیگر (بابک زنجانی و مهدی شمس‌زاده) نزدیک است. بر‌اساس کیفرخواست، اتهامات متهم ردیف سوم دایر بر افساد فی‌الارض از طریق مشارکت در اخلال با علم به ضربه‌زدن به نظام جمهوری اسلامی، مشارکت عامدانه، مشارکت در ارتکاب جرائم مرتبط با جعل، مشارکت در کلاهبرداری یک میلیارد و ٢٠٠ میلیون یورویی از شرکت "اچ. کا" با استفاده از جعل، مشارکت در کلاهبرداری از سازمان تأمین اجتماعی و همچنین مشارکت در پولشویی است.
بابک زنجانی و دو متهم دیگر در دادگاه بدوی محکوم شده‌اند
این موضوع بدین معنی است که حکم صادره در مورد آنان هنوز قطعی نیست و بابک زنجانی، مهدی شمس‌زاده و حمید فلاح‌هروی میتوانند تقاضای تجدید نظر و فرجام کنند. در این راستا، غلامحسین محسنی‌اژه‌ای سخنگوی قوه قضاییه تصریح کرد: دادگاه بدوی، این سه متهم را مفسد فی‌الارض تشخیص داده و به اعدام محکوم کرده است.
رسول کوهپایه‌زاده، وکیل بابک زنجانی در واکنش به رأی صادرشده برای موکلش، گفت: «رأی صادره، رأی بدوی است و هنوز رأی قطعی صادر نشده است و قانون‌گذار بر این اساس برای رعایت دقت و اجرای عدالت رسیدگی چند مرحله‌ای را پیشنهاد کرده است. مرجع رسیدگی به اعتراض و تجدیدنظرخواهی رأیی که صادر شده، دیوان عالی کشور است که بعد از آنکه رأی به ما ابلاغ شد در یک فرصت زمانی ٢٠ روزه قطعاً اعتراض خودمان را به مرجع ذی‌صلاح تقدیم خواهیم کرد».
بدهی ٢ میلیارد یورویی و جریمه ۵۰۰ میلیون یورویی بابک زنجانی
دادگاه بدوی این ٣ متهم را علاوه بر اعدام به رد مال به شاکی (شرکت ملی نفت ایران) و همچنین به پرداخت جزای نقدی معادل یک‌چهارم مبلغ کل پولشویی محکوم کرده است.
بر اساس کیفرخواست صادرشده برای زنجانی، پولشویی او مبلغی بالغ بر یک میلیارد و ٩٦٧ میلیون یورو بوده است. بر این اساس جزای نقدی او مبلغی در حدود ٤٩١ میلیون یورو می‌شود. بنا براین، درصورتی‌که این حکم قطعی شود، بابک زنجانی علاوه بر مجازات اعدام، باید مبلغی در حدود دو میلیارد و ۴۵۸ میلیون یورو به عنوان اصل بدهی و جریمه آن پرداخت کند.
آیا بابک زنجانی این مبلغ هنگفت را پرداخت خواهد کرد؟
غلامرضا مهدوی، وکیل شرکت ملی نفت، امروز در گفتوگو با "ایلنا" خبرگزاری کار ایران، درباره اعلام حکم بدوی بابک زنجانی و تکلیف اموال شرکت ملی نفت گفت: متأسفانه بابک زنجانی تا امروز حتی یک دلار از مطالبات شرکت ملی نفت را پرداخت نکرده و وعده‌های توخالی و واهی که سال‌ها داده بی‌نتیجه بوده است.
او گفته، شرکت نفت به جز اموالی که فعلاً در داخل کشور توقیف شده و با مجوز مقامات قضایی در اختیار شرکت نفت قرار گرفته تا از طریق مزایده فروخته شود، اموال دیگری، چه وجه ارزی و غیرارزی در اختیار ندارد.
غلامرضا مهدوی تصریح کرد: حدود ۲۱۰۰ میلیارد تومان از اموال بابک زنجانی در داخل کشور است و بر اساس اظهارات مقامات نفت، این اموال چیزی جز دردسر نداشته، چون برخی اموال بدهی بانکی و برخی بعضاً معارض دارد که نگهداری آنها مشکلاتی برای شرکت نفت ایجاد کرده است.
وی همچنین خاطرنشان کرد: مطلوب این بود که متهم پولی را که از نفت برده بود، یکجا برمی‌گرداند که متاسفانه این امر محقق نشد.
وکیل شرکت ملی نفت با اشاره به حکم دادگاه شعبه ۱۵ که روز گذشته توسط سخنگوی قوه قضائیه اعلام شد، اظهار داشت که تا امروز تغییری در بازگشت این اموال حاصل نشده است و هیچ اقدامی برای بازگرداندن اموال بیت‌المال و خزانه و حساب‌های بانکی انجام داده نشده است.
اظهارات وکیل شرکت ملی نفت، نشان میدهد که دارایی‌های بابک زنجانی در داخل کشور به هیچ وجه نمیتواند بدهی او به خزانه دولت را پوشش دهد. از سوی دیگر، برای اینکه بتوان به دارایی ای مخفی شده او در خارج از کشور دست یافت، همکاری او در این زمینه ضرورت دارد.
بابک زنجانی تا کنون در این خصوص با مراجع قضایی همکاری نکرده است. اعدام احتمالی او، نمیتواند دارایی‌های اورا به کشور بازگرداند.
اعدام بابک زنجانی دردی از مردم دوا نمی‌کند
بهمن کشاورز، رئیس اتحادیه سراسری کانون‌های وکلای دادگستری ایران، در گفتگو با خبرگزاری "ایسنا" میگوید: بابک زنجانی یک کلاهبردار معمولی است و مفسد فی‌الارض نیست. اعدام او دردی از مردم دوا نمی کند. باید به دنبال بدهکاری‌های زنجانی بود. او همچنین گفته که امیدوار است که حکم او به سادگی اجرا نشود، تا بعد به دنبال وجوه مفقود شده بگردند.
دست های پنهان پشت سر بابک زنجانی
روزنامه "شرق"، در بخش دیگری از این مقاله مینویسد که از ابتدای مطرح‌شدن پرونده بابک زنجانی، افراد مختلفی او را تنها ویترین یک جریان می‌دانستند و دست های پنهان دیگری را پشت سر بابک زنجانی مخفی می دیدند. در این باره، این روزنامه به اظهارات گذشته امیرعباس سلطانی، نمایندۀ مردم بروجن و عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، و اظهارات امروز حسین دهدشتی نماینده مجلس شورای اسلامی و رئیس کمیته پیگیری پرونده متهم نفتی، اشاره می کند.
امیرعباس سلطانی پیش تر گفته بود: «بابک زنجانی یک ویترین است، و این حرف یعنی افراد بسیاری پشت سر او ایستاده‌اند، و او به پشتوانه افراد صاحب‌نفوذ و گردن‌کلفتی که از او حمایت کرده و می‌کنند اقدام به توهین به مسئولان و فرافکنی می‌کند.»
پس از اعلام حکم دادگاه، حسین دهدشتی در گفتوگو با خبرگزاری "خانه ملت"، گفته است: «بهتر است اجرای حکم زنجانی و همدستانش تا زمان اعتراف آنها به دست‌های پشت پرده، به تعویق بیفتد... باید بدانیم که اجرای حکم اعدام برای این متهم نفتی، دست‌های پشت پرده که بیش از متهم درگیر با پرونده بوده‌‌اند را به فراموشی خواهد سپرد... نباید با اعدام او در این برهه از زمان، سایر افراد دخیل در این پرونده را به حال خود رها کرد. زنجانی، ویترین تخلفات گسترده برخی صاحبان قدرت است ...افراد صاحب نفوذ در پرونده زنجانی با داشتن جاه و مقام در دولت گذشته، بیت‌المال را به جیب زدند. زمینه‌های فساد ایجادشده در پرونده بابک زنجانی، به طور کامل از سوی افرادی صاحب قدرت و نفوذ طراحی شده که با اعدام وی، آنها از بند قانون متواری خواهند شد.»
یادآور میشویم، پیش تر، سخنگوی قوه قضائیه در نشست خبری خود گفته بود: پرونده فساد نفتی دو بخش است و به اتهامات بسیاری دیگر از متهمان این پرونده در بخش دوم رسیدگی خواهد شد.
شرق مینویسد: باید منتظر ماند و دید آیا در نهایت حکم اعدام زنجانی تایید می‌شود یا خیر؟ و آیا عواملی که به دلایل مختلف امکان بروز جرایمی تا این حد بزرگ را برای او فراهم کردند، هم معرفی و مجازات می‌شوند، یا نه؟
روزنامه "شرق" در شماره امروز خود در مقاله‌ای تحت عنوان : «پشت پرده‌های پرونده زنجانی رها نشود» تلاش کرده تا به بخشی از این پرسش‌ها پاسخ دهد. شرق، دو محکوم دیگر این پرونده را که در کناربابک زنجانی از سوی دادگاه مفسد فی‌الارض شناخته شده و به اعدام محکوم شده اند، معرفی می‌کند:
مهدی شمس‌زاده که نامش به عنوان متهم ردیف دوم در پرونده فساد نفتی مطرح است، خود را استاد دانشگاه لندن، دکترای اقتصاد، متأهل دارای دو فرزند، دارای تابعیت مضاعف ایرانی انگلیسی و ساکن انگلیس معرفی کرده است. او متولد سال ١٣٤٦ است که از ١٧ اسفند سال گذشته در بازداشت به سر می‌برد و در جلسات رسیدگی به دادگاه متهمان فساد نفتی، بابک زنجانی را در دادگاه همراهی می‌کرد. اتهامات شمس‌زاده عبارت بود از افساد فی‌الارض به جهت اخلال در نظام اقتصادی و مشارکت در کلاهبرداری ١,٢ میلیارد یورویی.
حمید فلاح‌هروی که نامش به عنوان متهم ردیف سوم در پرونده فساد نفتی مطرح است، خود را متولد ١٣٤٠، بازنشسته، دارای مدرک دکترای صنایع، متأهل و دارای سه فرزند با تابعیت ایران و بدون سابقه کیفری و ساکن تهران معرفی کرده است. اتهامات متهم ردیف سوم این بزرگ‌ترین پرونده فساد نفتی هم به اتهامات دو متهم دیگر (بابک زنجانی و مهدی شمس‌زاده) نزدیک است. بر‌اساس کیفرخواست، اتهامات متهم ردیف سوم دایر بر افساد فی‌الارض از طریق مشارکت در اخلال با علم به ضربه‌زدن به نظام جمهوری اسلامی، مشارکت عامدانه، مشارکت در ارتکاب جرائم مرتبط با جعل، مشارکت در کلاهبرداری یک میلیارد و ٢٠٠ میلیون یورویی از شرکت "اچ. کا" با استفاده از جعل، مشارکت در کلاهبرداری از سازمان تأمین اجتماعی و همچنین مشارکت در پولشویی است.
بابک زنجانی و دو متهم دیگر در دادگاه بدوی محکوم شده‌اند
این موضوع بدین معنی است که حکم صادره در مورد آنان هنوز قطعی نیست و بابک زنجانی، مهدی شمس‌زاده و حمید فلاح‌هروی میتوانند تقاضای تجدید نظر و فرجام کنند. در این راستا، غلامحسین محسنی‌اژه‌ای سخنگوی قوه قضاییه تصریح کرد: دادگاه بدوی، این سه متهم را مفسد فی‌الارض تشخیص داده و به اعدام محکوم کرده است.
رسول کوهپایه‌زاده، وکیل بابک زنجانی در واکنش به رأی صادرشده برای موکلش، گفت: «رأی صادره، رأی بدوی است و هنوز رأی قطعی صادر نشده است و قانون‌گذار بر این اساس برای رعایت دقت و اجرای عدالت رسیدگی چند مرحله‌ای را پیشنهاد کرده است. مرجع رسیدگی به اعتراض و تجدیدنظرخواهی رأیی که صادر شده، دیوان عالی کشور است که بعد از آنکه رأی به ما ابلاغ شد در یک فرصت زمانی ٢٠ روزه قطعاً اعتراض خودمان را به مرجع ذی‌صلاح تقدیم خواهیم کرد».
بدهی ٢ میلیارد یورویی و جریمه ۵۰۰ میلیون یورویی بابک زنجانی
دادگاه بدوی این ٣ متهم را علاوه بر اعدام به رد مال به شاکی (شرکت ملی نفت ایران) و همچنین به پرداخت جزای نقدی معادل یک‌چهارم مبلغ کل پولشویی محکوم کرده است.
بر اساس کیفرخواست صادرشده برای زنجانی، پولشویی او مبلغی بالغ بر یک میلیارد و ٩٦٧ میلیون یورو بوده است. بر این اساس جزای نقدی او مبلغی در حدود ٤٩١ میلیون یورو می‌شود. بنا براین، درصورتی‌که این حکم قطعی شود، بابک زنجانی علاوه بر مجازات اعدام، باید مبلغی در حدود دو میلیارد و ۴۵۸ میلیون یورو به عنوان اصل بدهی و جریمه آن پرداخت کند.
آیا بابک زنجانی این مبلغ هنگفت را پرداخت خواهد کرد؟
غلامرضا مهدوی، وکیل شرکت ملی نفت، امروز در گفتوگو با "ایلنا" خبرگزاری کار ایران، درباره اعلام حکم بدوی بابک زنجانی و تکلیف اموال شرکت ملی نفت گفت: متأسفانه بابک زنجانی تا امروز حتی یک دلار از مطالبات شرکت ملی نفت را پرداخت نکرده و وعده‌های توخالی و واهی که سال‌ها داده بی‌نتیجه بوده است.
او گفته، شرکت نفت به جز اموالی که فعلاً در داخل کشور توقیف شده و با مجوز مقامات قضایی در اختیار شرکت نفت قرار گرفته تا از طریق مزایده فروخته شود، اموال دیگری، چه وجه ارزی و غیرارزی در اختیار ندارد.
غلامرضا مهدوی تصریح کرد: حدود ۲۱۰۰ میلیارد تومان از اموال بابک زنجانی در داخل کشور است و بر اساس اظهارات مقامات نفت، این اموال چیزی جز دردسر نداشته، چون برخی اموال بدهی بانکی و برخی بعضاً معارض دارد که نگهداری آنها مشکلاتی برای شرکت نفت ایجاد کرده است.
وی همچنین خاطرنشان کرد: مطلوب این بود که متهم پولی را که از نفت برده بود، یکجا برمی‌گرداند که متاسفانه این امر محقق نشد.
وکیل شرکت ملی نفت با اشاره به حکم دادگاه شعبه ۱۵ که روز گذشته توسط سخنگوی قوه قضائیه اعلام شد، اظهار داشت که تا امروز تغییری در بازگشت این اموال حاصل نشده است و هیچ اقدامی برای بازگرداندن اموال بیت‌المال و خزانه و حساب‌های بانکی انجام داده نشده است.
اظهارات وکیل شرکت ملی نفت، نشان میدهد که دارایی‌های بابک زنجانی در داخل کشور به هیچ وجه نمیتواند بدهی او به خزانه دولت را پوشش دهد. از سوی دیگر، برای اینکه بتوان به دارایی ای مخفی شده او در خارج از کشور دست یافت، همکاری او در این زمینه ضرورت دارد.
بابک زنجانی تا کنون در این خصوص با مراجع قضایی همکاری نکرده است. اعدام احتمالی او، نمیتواند دارایی‌های اورا به کشور بازگرداند.
اعدام بابک زنجانی دردی از مردم دوا نمی‌کند
بهمن کشاورز، رئیس اتحادیه سراسری کانون‌های وکلای دادگستری ایران، در گفتگو با خبرگزاری "ایسنا" میگوید: بابک زنجانی یک کلاهبردار معمولی است و مفسد فی‌الارض نیست. اعدام او دردی از مردم دوا نمی کند. باید به دنبال بدهکاری‌های زنجانی بود. او همچنین گفته که امیدوار است که حکم او به سادگی اجرا نشود، تا بعد به دنبال وجوه مفقود شده بگردند.
دست های پنهان پشت سر بابک زنجانی
روزنامه "شرق"، در بخش دیگری از این مقاله مینویسد که از ابتدای مطرح‌شدن پرونده بابک زنجانی، افراد مختلفی او را تنها ویترین یک جریان می‌دانستند و دست های پنهان دیگری را پشت سر بابک زنجانی مخفی می دیدند. در این باره، این روزنامه به اظهارات گذشته امیرعباس سلطانی، نمایندۀ مردم بروجن و عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، و اظهارات امروز حسین دهدشتی نماینده مجلس شورای اسلامی و رئیس کمیته پیگیری پرونده متهم نفتی، اشاره می کند.
امیرعباس سلطانی پیش تر گفته بود: «بابک زنجانی یک ویترین است، و این حرف یعنی افراد بسیاری پشت سر او ایستاده‌اند، و او به پشتوانه افراد صاحب‌نفوذ و گردن‌کلفتی که از او حمایت کرده و می‌کنند اقدام به توهین به مسئولان و فرافکنی می‌کند.»
پس از اعلام حکم دادگاه، حسین دهدشتی در گفتوگو با خبرگزاری "خانه ملت"، گفته است: «بهتر است اجرای حکم زنجانی و همدستانش تا زمان اعتراف آنها به دست‌های پشت پرده، به تعویق بیفتد... باید بدانیم که اجرای حکم اعدام برای این متهم نفتی، دست‌های پشت پرده که بیش از متهم درگیر با پرونده بوده‌‌اند را به فراموشی خواهد سپرد... نباید با اعدام او در این برهه از زمان، سایر افراد دخیل در این پرونده را به حال خود رها کرد. زنجانی، ویترین تخلفات گسترده برخی صاحبان قدرت است ...افراد صاحب نفوذ در پرونده زنجانی با داشتن جاه و مقام در دولت گذشته، بیت‌المال را به جیب زدند. زمینه‌های فساد ایجادشده در پرونده بابک زنجانی، به طور کامل از سوی افرادی صاحب قدرت و نفوذ طراحی شده که با اعدام وی، آنها از بند قانون متواری خواهند شد.»
یادآور میشویم، پیش تر، سخنگوی قوه قضائیه در نشست خبری خود گفته بود: پرونده فساد نفتی دو بخش است و به اتهامات بسیاری دیگر از متهمان این پرونده در بخش دوم رسیدگی خواهد شد.
شرق مینویسد: باید منتظر ماند و دید آیا در نهایت حکم اعدام زنجانی تایید می‌شود یا خیر؟ و آیا عواملی که به دلایل مختلف امکان بروز جرایمی تا این حد بزرگ را برای او فراهم کردند، هم معرفی و مجازات می‌شوند، یا نه؟