نوشتۀ مصطفی خلجی
سپتامبر و اکتبر، فصل کتاب و ادبیات در فرانسه است. در این دو ماه، صنعت نشر فرانسه پررونق است و محصول قلم نویسندگان و مترجمان به نمایش در می‌آید. اما موضوعاتی که بیش از بقیه، موجب استقبال خوانندگان می‌شود و بازار کتاب را داغ می‌کند، سکس و سیاست است.
در فرانسه، بعد از تعطیلات تابستان، همه چیز از سر گرفته می‌شود و اصطلاح «بازگشایی» (Rentrée) را در حوزه‌های مختلف مثل سیاست و مدارس و همچنین ادبیات به کار می‌برند.
در واقع، «بازگشایی ادبی» (Rentrée littéraire)، موسم انتشار کتاب‌های تازه در فرانسه است که از پایان ماه اوت هر سال تا آغاز ماه نوامبر را شامل می‌شود؛ یعنی بین تعطیلات تابستانی و جشن‌های آخر سال.
در همین برهه است که جوایز ادبی فرانسه نیز اهدا می‌شود و به محض برنده شدن هر کتاب، فورا عنوان افتخارآمیز جایزه با نواری معمولا قرمز به جلد کتاب منتخب اضافه می‌شود.
بازگشایی ادبی برای نویسندگان و ناشران و اهالی کتاب همان معنا و حس و شور و شعف را دارد که بازگشایی مدارس یا دانشگاه‌ها برای محصلان و دانشجویان. همه جا حرف از کتاب‌های تازه است و نویسندگان معروف؛ در روزنامه‌ها، مجلات، رادیو و تلویزیون و از همه مهم‌تر در محافل و جمع‌‌های ادبی.
در فصل کتاب و ادبیات امسال، ۶۴۶ رمان، که دو سوم آن نوشته نویسندگان فرانسوی است، در کتاب‌فروشی‌های سراسر فرانسه به فروش می‌رسد.
این تعداد نسبت به سالهای قبل تا حدودی کم‌تر است؛ سال قبل ۶۵۴ رمان و دو سال پیش یعنی سال ۲۰۱۰ نیز ۷۰۱ رمان به چاپ رسیده بود.
نویسندگان مشهور امسال
|
اما نویسندگان مشهور فرانسوی هم در فصل ادبیات امسال سهم بسزایی دارند. الیویه ادم با رمان «حاشیه‌ها» بخت اول دریافت جوایز ادبی است.
همچنین پاتریک مودیانو با رمان «علف‌های شب»، ژان اشنوز با رمان «۱۴»، و املی نوتوم با رمان «ریش آبی» از جمله نویسندگان معروف امسال هستند که آثار تازه‌شان منتشر می‌شود.
رمان تازه املی نوتوم، بیست و یکمین رمان این نویسنده طی بیست سال اخیر است؛ یعنی این نویسنده پرکار طی دو دهه گذشته در تمامی فصل‌های ادبیات فرانسه حضور داشته است.
پاسکال کینیار، با رمان «منکوب‌شدگان» از دیگر نویسندگان مطرح فرانسوی است که امسال کتاب جدید دارد. کینیار که با رمان «تمام صبح‌های جهان» به شهرت رسیده و برنده جایزه گنکور شده، در رمان جدید خود به افسردگی ناشی از بیماری‌های عصبی می‌پردازد.
علاوه بر پاسکال کینیار، سه نویسنده دیگر که برنده جایزه معتبر گنکور شده‌اند نیز امسال کتاب‌های تازه خود را منتشر کرده‌اند؛ امین معلوف، طاهر بن جلون و لوران گوده.
معلوف که امسال به دلیل عضویتش در آکادمی فرانسه، روزهای پرافتخاری را گذرانده، رمان «سرگردان‌ها» را منتشر کرده است. این رمان داستان خیالی بازگشت نویسنده به لبنان، سرزمین مادری‌اش، به خاطر مرگ یکی از دوستان دوران کودکی است.
بن جلون نیز داستان یک طلاق فرسایشی را در رمان تازه‌اش که نامی طنزآلود بر آن گذاشته روایت می‌کند: «خوشبختی زناشویی».
طاهر بن جلون که علاوه بر دریافت جایزه گنکور، خود نیز یکی از اعضای آکادمی گنکور است، رمان تازه خود را دو بخش کرده است؛ در بخش اول یک مرد نقاش از مشکلات زندگی زناشویی‌اش می‌گوید و در بخش دوم، راوی عوض می‌شود، این بار صدای همسر سابق اوست که به بررسی مسایل می‌پردازد.
لوران گوده، چهارمین نویسنده گنکوری امسال است که رمان «برای تنها همراهان» را منتشر می‌کند. این رمان درباره روزهای آخر زندگی اسکندر مقدونی است. گوده، نویسنده فرانسوی، سال ۲۰۰۴ برنده جایزه گنکور شد.
بخشی از کتاب‌های امسال را کتاب‌های زندگی‌نامه‌ای تشکیل می‌دهند. علاوه بر کتابی که درباره اسکندر مقدونی منتشر شده، می‌توان به زندگی‌نامه ناپلئون اشاره کرد که ژان ماری روار نوشته است.
همچنین امسال پاتریک دویل کتابی درباره الکساندر یرسن، یکی از اولین پژوهشگران انستیتو پاستور که در سال ۱۸۸۷ پایه‌گذاری شد منتشر کرده است.
سکس و عشق
|
اما سکس و عشق پای همیشگی رمان‌های فرانسوی است. فلیپ جیان با رمان «اوه...» وارد رقابت‌های ادبی امسال می‌شود. شاید بتوان گفت این کتاب سکسی‌ترین رمان فصل ادبیات است.
فلیپ جیان در این رمان شخصیت زنی را خلق کرده که به او تجاوز شده است. راوی رمان در ابتدای داستان با گفتن این که «گونه‌ام خراشیده شده»، حرف‌هایش را درباره سکس و مرگ آغاز می‌کند. در این رمان علاوه بر سکس، الکل و خون و اشک در هم آمیخته است.
همچنین رمان «یک هفته در تعطیلات» نوشته کریستین آنگو، دیگر رمان اروتیک این فصل است.
«مردی که زنم را دوست داشت» نیز یکی از رمان‌های عاشقانه امسال است که سیمونتا گرجیو، نوشته است. این نویسنده زن ایتالیایی که آثارش را به زبان فرانسه می‌نویسد، در رمان تازه خود قصه دو برادر را تعریف می‌کند که عاشق یک زن شده‌اند.
نویسندگان خارجی
همان‌طور که اشاره شد، یک سوم رمان‌های امسال یعنی ۲۲۰ رمان متعلق به نویسندگان خارجی است که به زبان فرانسه ترجمه شده است.
سلمان رشدی با رمان «ژوزف آنتون» که سالهای پس از صدور فتوای قتل خود از سوی آیت‌الله خمینی را روایت می‌کند، در فصل ادبیات فرانسه حضور دارد.
همچنین رمان‌های «نمسیس» (نام الههٔ نیک و بد یا عدالت و انتقام در یونان باستان) نوشته فلیپ راث و «خانه» نوشته تونی موریسون، برنده نوبل ادبیات منتشر می‌شود.
«جایی برای تصرف» اولین رمان جی.کی. رولینگ برای بزرگسالان نیز روز ۲۸ سپتامبر به زبان فرانسه انتشار می‌یابد.
رمان اولی‌ها
|
همچنین طبق معمول بخشی از رمان‌های امسال نیز به کسانی اختصاص دارد که برای اولین بار رمان منتشر می‌کنند. «الهه پیروزی‌های کوچک» اولین رمان نویسنده‌ای با نام «یانیک گرانک» است که در فصل ادبیات منتشر می‌شود. این رمان به زندگی «کورت گودل» ریاضی‌دان اتریشی-آمریکایی می‌پردازد.
همچنین اورلین بلانژه، نویسنده جوان سی و دو سالهای است که از او به عنوان «میشل ولبک» جدید نام می‌برند. این نویسنده جوان اولین رمانش را با نام «نظریه اطلاعات» منتشر کرده است. بلانژه قبلا مقاله‌ای را با نام «ولبک، نویسنده‌ای رمانتیک» در سال ۲۰۱۰ منتشر کرده بود.
کتاب‌های جیبی
همچنین در فصل ادبیات امسال فرانسه، چندین کتاب که سالهای گذشته پرفروش شده بودند یا جوایز ادبی را به دست آوردند، به صورت جیبی منتشر می‌شوند. از این میان می‌توان به رمان «بازگشت به کیلیبگز» نوشته سرژ شالاندون اشاره کرد.
این رمان شالاندون سال گذشته جایزه رمان آکادمی فرانسه را به دست آورد. شخصیت اصلی رمان، فردی به نام تیرون میهان هشتاد ساله است که روزگاری در ارتش سری ایرلند شمالی به رفقای خود خیانت می‌کرد و در خدمت سرویس اطلاعاتی بریتانیا بود.
همچنین ناشران کتاب‌های جیبی در فرانسه به موازات انتشار کتاب جدید حدود پنجاه نویسنده فرانسوی، رمان قبلی آنها را نیز به صورت جیبی منتشر می‌کنند.
فیلیپ کلودل، برنده جایزه رنودو ۲۰۰۳، یکی از این پنجاه نویسنده فرانسوی است که رمان «پرونده» این نویسنده به بهانه انتشار کتاب جدیدش با نام «عطر» منتشر می‌شود. کتاب «عطر» مجموعه‌ای از شصت متن کوتاه است.
کتاب‌های سیاسی
امسال، به دلیل برگزاری چندین انتخابات مهم در فرانسه به ویژه انتخابات ریاست جمهوری، رمان‌ها و کتاب‌های سیاسی بیشتر از سالهای گذشته مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته است.
|
کتاب «هیچ چیز آن طور که پیش‌بینی می‌شد نمی‌گذرد» نوشته لوران بینه، از جمله این کتاب‌هاست. این کتاب، یادداشت‌های روزانه نویسنده در جریان مبارزات انتخاباتی فرانسوا هولاند است. بینه که سال ۲۰۱۰ جایزه گنکور اولین رمان را به دست آورده، سعی کرده پشت صحنه انتخابات اخیر ریاست جمهوری را روایت کند. همچنین او تلاش کرده که کتابش با کتاب یاسمینا رضا که سال ۲۰۰۷ درباره مبارزات انتخاباتی نیکلا سارکوزی منتشر شد متفاوت باشد.
رمان «آشوب پرهیجان» نوشته استفان زاگدانسکی، نویسنده فرانسوی، نیز یک رمان سیاسی است. نویسنده در این رمان، بیماران یک آسایشگاه روانی در منهتن نیویورک را به عنوان شخصیت‌هایش در نظر گرفته که درباره ماجرای جنجالی دومینیک استراوس کان، رییس پیشین صندوق بین‌المللی پول اظهارنظر می‌کنند.
با این حال کتاب‌های دیگری هم هستند که با موضوع آقای استراوس کان چاپ شده‌اند. همچنین امسال در میان کتاب‌های سیاسی، آثاری درباره سگولن رویال، همسر سابق فرانسوا هولاند و والری تریرویلر، بانوی اول فرانسه منتشر می‌شود.
حدود ششصد و پنجاه کتابی که در فاصله دو ماه سپتامبر و اکتبر منتشر می‌شود، همه مورد توجه قرار نمی‌گیرد. بعضی از آنها که نام‌های مشهور را به همراه دارند یا جوایز ادبی را کسب می‌کنند مورد استقبال قرار می‌گیرند و برخی هم بدون هیچ استقبالی فراموش می‌شوند.
منبع:رادیو فرانسه
