زلزله در پاکستان؛ افزایش کشتهها و پیدایش یک جزیره
تخریب ۹۰ درصد از خانهها، بیش از ۳۰۰ کشته و احتمال افزایش قربانیان، نتیجه زلزلهای است که روز گذشته پاکستان را لرزاند. در این میان جزیرهای که همزمان با زمینلرزه سر از آب بیرون آورده به موضوعی جانبی بدل شده است.
رادیو آلمان- بنا بر آخرین گزارشها از پاکستان، شمار قربانیان زمینلرزهای که به شدت ۶/ ۷ در مقیاس ریشتر بعدازظهر سهشنبه (۲۴ سپتامبر/ ۲ مهر) ، استان کمجمعیت بلوچستان در جنوب غربی این کشور را لرزاند، در حال افزایش است. تا کنون ۳۲۷ نفر بر اثر این زمینلرزه جان خود را از دست داده و صدها نفر زخمی شدهاند.
بر پایهی گزارشهای محلی، تخریب راههای ارتباطی، عملیات نجات زیر آوار ماندگان و زخمیها را دشوار کرده است. ارتش پاکستان با هلیکوپتر، ۳۰۰ سرباز و امدادگر به منطقهی بلوچستان اعزام کردهاست. در منطقهی آواران در جنوب غربی پاکستان که بیشترین خسارت را از زلزله دیده است، حالت فوقالعاده اعلام شده است.
به گفتهی مقامات محلی بیم آن میرود که باز هم قربانیان زیادی زیر آوارها مدفون باشند. به گفتهی یکی ازمقامات پاکستانی، تقریبا ۹۰ درصد خانهها در مرکز منطقه زلزلهزده ویران شدهاند. بر اساس همین گزارشها همهی خانههای گلی این منطقه با خاک یکسان شدهاند. عملیات نجات در طول شب همچنان ادامه داشت. برخی از قربانیان این حادثه در روستاهایشان به خاک سپرده شدهاند.
دربارهی شدت و مرکز زمینلرزهی اخیر پاکستان اطلاعات مختلفی منتشر شدهاست. مرکز لرزهنگاری ایالات متحده شدت زمینلزره پاکستان را ۷/۷ ریشتر و مرکز آن را در عمق تنها ۱۵ کیلومتری سطح زمین اعلام کردهاست. این در حالی است که بنا بر دادههای مرکز زلزلهنگاری پوتستدام آلمان، شدت این زلزله ۶ / ۷ و مرکز زلزله در عمق ۴۲ کیلومتری سطح زمین بوده است. برخی از منابع نیز قدرت این زلزله را ۸/ ۷ ریشتر گزارش کردهاند.
جزیرهای تازه، معمایی برای پژوهشگران
زمینلرزهی اخیر پاکستان چنان پرقدرت بود که باعث شد جزیرهای جدید در فاصلهی ۶۰۰ متری بندر گوادرز در جنوب ایالت بلوچستان (پاکستان) سر از آب بیرون بیاورد: جزیرهای به ابعاد ۳۰ در ۶۰ متر و ارتفاعی برابر با ۱۲ متر. ساکنان بندر گوادر شاهدان شگفتزدهی بیرون آمدن یک خشکی در دریای عمان بودند.
بنا بر گزارش مقامات محلی گوادر، ۶۰ سال پیش هم در همین نقطه یک جزیرهی کوچک سر از آب بیرون آورد. البته بنا بر این گزارش، جزیرهی ۶۰ سال پیش را پس از مدت کمی دریا دوباره در خود فرو کشید. البته هنوز مشخص نیست که آیا زلزلهی روز گذشتهی پاکستان عامل پدید آمدن این جزیره است یا خیر.
زمینلرزه، آتشفشانهای زیردریایی یا مرجانها
فعالیتهای آتشفشانی زیر دریا یکی از عواملی است که میتواند موجب پدید آمدن یک جزیره شود. به این ترتیب گدازهی بیرون آمده از آتشفشان در برخورد با آب دریا سرد میشود و سنگهایی را تشکیل میدهد که به مرور زمان با ادامه فعالیتها به ارتفاع آتشفشان میافزایند تاجایی که کم کم قله از آب سر برمیآورد.
مشابه این نوع جزایر آتشفشانی را میتوان در منطقهی هاوایی مشاهده کرد. محققان لرزهنگاری بر این باورند که جزیرهی جدیدی که در مقابل بندر گوادر پاکستان سر از آب بیرون آورده، نمونهای از این گونه جزیرههاست.
یکی دیگر از عوامل ایجاد این جزیرهها یا محو شدن ناگهانی آنها، تغییرات سطح آب دریاهاست. برای نمونه جزایر ساحلی اسکری Skerry اسکاندیناوی هزاران سال پیش مجموعهای به هم پیوسته را تشکیل میدادند که با افزایش سطح آب، برخی از بخشها در اعماق آب پنهان شده و امروزه تنها جزیرههایی از هم گسسته بر روی آب قابل مشاهده است. این درحالی است که این جزیرهها در زیر آب همچنان به هم پیوستهاند.
مرگ مرجانها و انباشته شدن آنها بر روی همدیگر هم در پیدایش آبسنگها یا تپههای زیردریایی (Reef) موثر است. با کاهش سطح آب دریاها، این جزیرهها سر از آب بیرون میآورند.
شدت زلزلهی روز سه شنبه پاکستان به حدی بود که کلانشهر کراچی را نیز در ۲۰۰ کیلومتری مرکز زلزله، لرزاند. مردم در این شهر از بیم جان از خانههای خود خارج شدند. حتی در دهلی نو در فاصله ۱۲۰۰ کیلومتری مرکز زلزله هم لرزهها حس شدند.