جمشید مشایخی: ایرن بازیگری توانا و درجه یک بود
رادیو فردا- محمد ضرغامی-ایرن، هنرپیشه قدیمی تئاتر و سینمای ایران، در ۸۵ سالگی در تهران درگذشت.
پدر و مادر ایرن زازیانس از ارامنه گرجستان بودند. او بعد‌ها با دبیر خود محمد عاصمی که نویسنده و کارگردان تئاتر هم بود ازدواج کرد و به تشویق او وارد کار بازیگری شد. بعد‌ها به گروه تئاتری عبدالحسین نوشین در تئاتر سعدی پیوست و در برنامه افتتاحیه این تئاتر با نام «بادبزن خانم ویندر میر» بازی کرد.
او از اواسط دهه سی خورشیدی وارد سینما شد و در فیلم «قاصد بهشت» ساخته ساموئل خاچیکیان (۱۳۳۷) به عنوان اولین هنرپیشه زن ایرانی با مایوی دوتکه روی پرده ظاهر شد.
او در فیلم‌ها و سریال‌های بسیاری به ایفای نقش پرداخت که از آن جمله می‌توان به خداحافظ رفیق (امیر نادری)، بلوچ (مسعود کیمیایی)، محلل (نصرت کریمی)، شام آخر (شهیار قنبری)، برهنه تا ظهر با سرعت (خسرو هریتاش)، موسرخه (عبدالله غیابی) و سلطان صاحبقران (علی حاتمی) اشاره کرد.
رادیوفردا در این باره با جمشید مشایخی، چهره سر‌شناس سینما و تئاتر ایران، گفت‌و‌گو کرده است:
جمشید مشایخی: ایشان از هنرمندان تئاتر بود و در تئاتر سعدی بازی می‌کرد، آن زمانی که ما حتی وارد عرصه هنر هم نشده بودیم و دبیرستان می‌رفتیم.
خانم ایرن از سال ۵۳ با گروه نوشین کار می‌کرد. در سریال سلطان صاحبقران که شادروان علی حاتمی می‌ساخت، ایشان نقش مهد علیا را بازی می‌کرد. در سال ۱۳۵۸ هم که علی حاتمی سریال هزار دستان را می‌ساخت خانم ایران نقش مهمی در آن سریال داشت.
ولی وقتی سریال هزار دستان تمام شد، گویا چون خانم ایرن اجازه فعالیت نداشت، نقش او در سریال حذف شد؟
نه، نقش او به طور کلی حذف نشد، ولی خیلی بیشتر بازی داشت که بخش کوچکی از آن که می‌ریزند خانه این‌ها را اشغال می‌کنند و مرگ او را نشان داد.
آقای مشایخی! همان طور که گفتید از زمانی خانم ایرن را به یاد می‌آورید که هنوز خود شما وارد عرصه هنر نشده بودید. خانم ایرن روی صحنه به عنوان بازیگر چه شخصیت و جایگاهی داشت؟
او جایگاه بالایی داشت. آن زمان آقای نوشین در تئاتر سعدی کار می‌کرد و هنرمندانی که با او کار می‌کردند همه درجه یک و بهترین هنرمندان تئاتر ایران در آن زمان بودند. آقای نوشین به کسی که بازیگر توانایی نبود اجازه نمی‌داد به گروه بپیوندد.
این‌ها هنرمندان بزرگ تئاتر ما بودند. خانم ایرن پیش‌کسوت من بود و بسیار خانم باشخصیت و مهربانی بود، ولی حالا که از دنیا رفته همه از او تعریف می‌کنند.
بازی‌های خانم ایرن در سینما با بازی‌های ایشان در تئاتر چه تفاوت‌هایی داشت و به نظر شما در کدام موفق‌تر بود؟
در هر دو زمینه موفق بود، چون در سینما هم بازی اغراق‌آمیز نداشت. همین سریال سلطان صاحبقران را اگر شما به دست آورید و نگاه کنید، می‌بینید که بازی ایشان اصلا اغراق‌آمیز نیست و اصلا باورتان نمی‌شود که ایشان هنرمند تئاتر بوده و حالا آمده جلوی دوربین، آن قدر که بازی زیرپوستی خوبی ارائه داده بود.
تا آنجایی که یادم هست شما یک فیلم سینمایی هم با خانم ایرن بازی کردید؟
بله، یک فیلم بود به نام «پسر زاینده‌رود» به کارگردانی آقای حسین مدنی که خدا رحمتش کند. در آن فیلم فرخ ساجدی بازی داشت و در سال ۱۳۴۹ ساخته شد. خانم ویکتوریا در آن بازی می‌کرد و آقای کنعان کیانی و آقای عباس مغفوریان هم بازی داشت.
من برای کار خانم ایرن ارزش زیادی قائل بودم و به هم‌میهنان ارمنی خودم و همه هنردوستان و هنرمندان تسلیت عرض می‌کنم.