«برخورد ظالمانه با مهاجران افغان به ضرر ایران است»
مدیرکل امور اتباع خارجی وزارت کشور از آغاز طرح تعیین تکلیف افغان‌ها و برخورد با مهاجرانی سخن گفته که مجوز اقامت ندارند. یک جامعه‌شناس به دویچه وله می‌گوید برخورد ظالمانه با افغان‌ها در درازمدت به ضرر ایران است
هم اکنون حدود دو و نیم میلیون مهاجر افغان در ایران اقامت دارند که از این میان حدود یک میلیون و چهارصد هزار نفر آن‌ها به صورت غیرقانونی در این کشور به سر میبرند.
خبر اجرای "طرح تعیین تکلیف افغان‌ها" چند روز پس از آن منتشر می‌شود که خبرگزاری محلی ایمنا از قول مسئول كمیته انتظامی ستاد تسهیلات سفر اصفهان، احمدرضا شفیعی نوشت: «به منظور رفاه شهروندان نیروهای این کمیته با همکاری پلیس امنیت و اداره اماکن در روز ۱۳ فروردین از ورود افاغنه به پارک کوهستانی صفه جلوگیری می‌کنند.»
پس از آن‌که انتشار این خبر با اعتراض‌های زیادی در دنیای مجازی روبرو شد، روزنامه شرق نوشت: «مركز اطلاع‌رسانی پليس استان اصفهان قاطعانه اعلام می‌‌كند كه در اين روز در پارک صفه نه تنها دستگيری كه حتی برخوردی هم با مردم اعم از ايرانی يا افغانی نداشته‌ايم.»
با این همه برخی افغان‌ها كه در شهر اصفهان سكونت دارند به خبرنگار روزنامه شرق گفته‌اند که با شنيدن اين خبر به كوه صفه نرفتند.
در همین زمینه علی امیری، استاد دانشگاه در کابل به دویچه وله دری گفته بود: «این مشکلات مهاجران افغان در ایران، تازگی ندارد. قبلا نیز در ایران جاهایی بودند که افغان‌ها حق سکونت نداشتند، حق گرفتن خانه نداشتند. یک نوع آپارتاید اعلام نشده زیر پوشش اسلام همیشه در حق مهاجرین در ایران وجود داشته است و حالا کم کم در حال برملا شدن است.»
دویچه وله: مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور گفته از خرداد ماه افغان‌های مجردی که بدون مجوز در ایران هستند دستگیر و به افغانستان بازگردانده می‌شوند. در سال‌های اخیر برخورد دولت ایران با مهاجران افغان تا چه اندازه مطابق با استانداردهای بین‌المللی بوده و تا چه اندازه حقوق افغان‌ها در ایران نقض شده است؟
رسول نفیسی: باید در نظر بگیریم وقتی مهاجری به‌طور غیرقانونی وارد کشور دیگری می‌شود، مجرم است. نوع رفتاری که با این فرد می‌شود در احتیار کشور میزبان است یعنی به هر نحوی که می‌خواهد عمل می‌کند مگر این‌که آن فرد پناهنده باشد.
منتها ازلحاظ سیاست درازمدت باید در نظر گرفت در این ماجرا چه چیزی به نفع ایران است. اخیرا کتابی از یک نویسنده افغان به نام عارف فرمان می‌خواندم. در این کتاب شرح مصائبی که بر یک فرد تحصیل کرده افغان در ایران رفته و مجبور شده کشورش را ترک کند و در ایران پناهنده شود داده شده است که واقعا تاثرآور است.
از آن طرف رفتاری که ایران با افغان‌ها در پیش گرفته دراین خصوص که آن‌ها را به مدارس راه نمی‌دهند، به پارک‌ها راه نمی‌دهند و آن‌ها را به طور کلی مجرم و معتاد در نظر می‌گیرند باعث شده آن تعداد از افغان‌ها که به افغانستان برگشته‌اند یا در افغانستان اقوام و آشنایان دارند، نوعی فرهنگ بیزاری و نفرت از ایران در افغانستان ایجاد کنند. این در دراز مدت بسیار بسیار به ضرر ایران است.
ما در طول تاریخ جز در مورد سد کجکی که با افغان‌ها مشکل داشتیم، اصولا ارتباط تاریخی‌مان با افغان‌ها بد نبوده است. ارتباط ما با افغان‌ها به‌خاطر این‌که عمدتا هم‌نژاد و هم‌زبان و هم‌کیش ما هستند، باید فرق داشته باشد. مثلا الان توجه بکنید به ارتباطی که ترکیه با مهاجران سوری برقرار کرده است. الان واقعا با مهاجرانی که از سوریه به ترکیه می‌آیند به نحو خیلی انسانی رفتار می‌شود.
ما هم باید هم مشکلات ایران را در نظر بگیریم که وضعیت اقتصادی خوبی ندارد. وضعیت اقتصادی هر کشوری که خراب می‌شود، اولین جایی که فشار می‌آورد به مهاجران به‌‌خصوص مهاجران غیرقانونی است. از طرف دیگر از لحاظ اقتصادی مهاجران افغان که گویا ۱ میلیون و ۶۰۰ هزار شغل در اختیار دارند، کارهایی می‌کنند که کارگر ایرانی نمی‌کند یا نمی‌تواند به آن خوبی و دقت انجام دهد. یعنی افغان‌ها جای کسی را نگرفته‌اند.
یکی از استادان دانشگاه کابل در گفت و گو با دویچه وله، جلوگیری مسوولان محلی اصفهان از ورود مهاجران افغان به پارکی کوهستانی در روز سیزده به در را "نوعی آپارتاید اعلام نشده" دانسته است. نظر شما درباره این تحلیل چیست؟ رفتارهایی از این دست را چه طور ارزیابی می‌کنید؟
اصطلاح "آپارتاید" را نباید همیشه و در هر موردی به کار برد. آپارتاید معنای بسیار مشخصی دارد که در آفریقای جنوبی به کار گرفته شد و آن جدا کردن اکثریت سیاه از اقلیت سفید بود. این در مورد مهاجران غیرقانونی افغان به هیچ وجه صادق نیست به لحاظ این‌که آن‌ها شهروندان ایرانی نیستند یا مهاجران قانونی نیستند.
البته اگر مهاجران قانونی باشند دولت آن سخت‌گیری‌ها را در مورد آن‌ها ندارد. مسئله بعدی این است که نمی‌توان با این روش با مهاجرت برخورد کرد. مشکل جهانی است. دیده‌ایم کسانی هم که از ایران اخراج می‌شوند بلافاصله با اتوبوس بعدی یا با همان اتوبوس با دادن رشوه به راننده باز به ایران برمی‌گردند.
سخت‌گیری‌های ظالمانه نتیجه بسیار معکوسی خواهد گذاشت. همین الان جمعی از فعالان سیاسی و اساتید ایرانی در حال تهیه نامه‌ای هستند تا نسبت به این نوع رفتار با اتباع افغان در ایران ابراز انزجار کنند و از دولت بخواهند اقدامی انسانی‌تر در قبال آن‌ها در پیش گیرد.