ايران پس از بمب هسته ای /حسین آرین
رادیو فردا- حسین آرین -کارشناس نظامی- دست يابی ايران به سلاح هسته ای قطعی و مسلم نيست و بهمين جهت آمريکا با پی گيری سياست دو سويه "تحريم" و "ديپلماسی" در قبال تهران اميد دارد که با مسدود کردن راههای توسعه برنامه هسته ای ايران، اين کشوررا از دست يابی به سلاح هسته ای باز دارد.
در اين رابطه، موسسه تحقيقاتی "رند" آمريکا به تازگی گزارش جامعی تحت عنوان" ايران پس از بمب [هسته ای] " انتشار داده است، البته با اين پيش فرض که جمهوری اسلامی در سالهای آينده پنج تا ده سلاح هسته ای خواهد داشت و ديگراينکه اسرائيل و آمريکا به ايران حمله نخواهند کرد. اين گزارش ۵۰ صفحه ای سياست و رفتار تهران را در چنين فضائی ترسيم کرده است.
گزارش مذکور با اشاره به اينکه هيچ ضمانتی برای موفقيت سياست دو سويه آمريکا وجود ندارد، ميگويد: حمله يک جانبه اسرائيل يا آمريکا و حتی حمله مشترک اين دو کشور عليه تاسيسات هسته ای ايران نميتواند جمهوری اسلامی را از داشتن سلاح هسته ای محروم کند وحمله هائی از اين دست نتيجه ای جز کُند کردن پيشرفت برنامه هسته ای ايران ببار نخواهد آورد.
با توجه به اين برداشتها، يک از دلمشغولی های واشينگتون اين است که جمهوری اسلامی با دست يابی به سلاح هسته ای ميتواند با شدت دادن به سياست ستيزه جويانه و تهاجمی اش منافع آمريکا و همپيمانانش را در خاور ميانه بيش از پيش به چالش بکشد.
انگيزه بقا، مبارزه با " نظام سلطه آمريکا "
گزارش ياد شده با نگاهی به ايدئولوژی و انگيزه های جمهوری اسلامی آورده است : انگيزه اين رژيم بقا و ماندگاری است که ماهیّت ايدئولوژيکی ندارد وسياستمداران جمهوری اسلامی برآنند که قدرت فردی و نفوذ خود را گسترش دهند وبه اهداف انقلاب جامه عمل بپوشانند.
اين گزارش با اشاره به اينکه جمهوری اسلامی با تجديد نظرطلبی (ريويزيونيسم) خود تلاش دارد "نظام سلطه آمريکا" را به چالش بکشد، تاکيد دارد: اين رژيم نه جاه طلبی ارضی دارد و نه قصد دارد با حمله نظامی اراضی کشور های همسايه را اشغال کند.
دُکترين دفاعی
دربخش ديگری از گزارش "رند" آمده است که دکترين نظامی جمهوری اسلامی دفاعی است و اين موضع ريشه در دو واقعيت دارد: ايران از نظر جغرافيائی در منطقه ای بی ثبات و ناپايدار واقع شده است و ديگر اينکه دراين منطقه، ايران شيعه از سوی اکثريت عرب سنی احاطه شده است. علاوه براين، زخمهای جنگ هشت ساله ايران با عراق هنوز التيام نيافته است ونياز به خودکفائی نظامی يکی از مهمترين درسهائی است که جمهوری اسلامی از اين جنگ فرا گرفته است.
برنامه هسته ای
بر پايه اين گزارش احتمال نميرود که دسترسی جمهوری اسلامی به سلاح هسته ای استراتژی اين کشور را در منطقه تغيير دهد. بعکس، سلاح هسته ای به عنوان يک عامل بازدارنده به جمهوری اسلامی کمک خواهد کرد تا آمريکا يا اسرائيل از توسل به گزينه نظامی باز دارد و درعين حال نظم ژئوپوليتيک خاور ميانه را به نفع خود تغيير دهد.
" داشتن سلاح هسته ای ممکن است اعتماد به نفس جمهوری اسلامی را افزايش دهد و يا به آن اعتبار دهد ولی در عمل سازه های ديگری مانند توانائيهای سياسی، اقتصادی و نظامی ايران اثرات بيشتری بر محاسبات جمهوری اسلامی خواهد داشت. "
همسايگان عرب، تنگه هرمز
دست يابی جمهوری اسلامی به سلاح هسته ای تنش را بين حکومت دين سالار شيعه و کشورهای عرب سنی افزايش خواهد داد ولی بعيد است که ايران از اين سلاحها عليه همسايگان مسلمان خود استفاده کند. اضافه براين، کاهش نفوذ جمهوری اسلامی در کشور های عرب منطقه در پی بهارعربی و حمايت تهران از رژيم بشار اسد، توانائی ايران را برای تضعيف کشورهای عضو شورای همکاری خليج تا حد زيادی کاهش داده است.
گزارش موسسه "رند" ميگويد: سلاح هسته ای ممکن است توان بازدارندگی جمهوری اسلامی را به شدت افزايش دهد ولی اين سلاح، با توجه به اقتصاد رنجور ايران، سلاح مناسبی برای اعمال فشار به کشور های عضو شورای همکاری خليج فارس نيست.
از نظر جمهوری اسلامی ناآراميها در بحرين ميتواند پيش در آمد تغييرات اساسی در ديگر کشور های عرب جنوب خليج باشد ولی بعيد است که نا آراميهای احتمالی در اين کشورها به تسلط جمهوری اسلامی بر منطقه خليج منجر شود. ديگر اينکه حتی با سقوط حکومت های عربستان سعودی، امارات و کويت، رژم های جايگزين آنها بهيچ وجه هوادار جمهوری اسلامی نخواهند بود و احتمال نميرود که ايران دارای سلاح هسته ای در رابطه اش با اين کشور ها دستِ بالا را داشته باشد.
در رابطه با بستن تنگه هرمزکه مقامهای نظامی ايران بارها و به مناسبت های گوناگون آن را مطرح کرده اند، گزارش يادشده ميگويد: امارات از بسياری جهات دروازه اقتصادی جمهوری اسلامی ايران به دنيای خارج است و به رغم تحريم های بين المللی، ايران کماکان بخش عمده ای از کالاهای وارداتی خود را از طريق دوبی و يا با تکيه به سيستم بانکی امارات تامين ميکند و اين وابستگی اقتصادی ميتواند خللی در توان و اراده ايران هسته ای وارد کند و آن را از دست زدن به عمليات نظامی در خليج باز دارد.
در صورتيکه جمهوری اسلامی با اعتماد به نفس ناشی از داشتن سلاح هسته ای، با ناديده گرفتن اين وابستگی به چنين عملياتی عليه امارات دست زند، اين کشور با برخورداری از حمايت آمريکا دربرابر چنين اقدامی خواهد ايستاد و جمهوری اسلامی با از دست دادن يک شريک مهم اقتصادی منزوی تر خواهد شد. قدرت نظامی مشترک امارات و آمريکا در خليج برتری تام به توان نظامی جمهوری اسلامی دارد.
اسرائيل
تنش فزاينده بين جمهوری اسلامی و اسرائيل وضعيت خطرناکی را در منطقه ايجاد کرده است و در صورت مجهز شدن ايران به سلاح هسته ای امکان درگيری هسته ای بين دو کشور را نميتوان مردود دانست.با اين وجود احتمال نميرود که ايران هسته ای به "ضربت اول" روی آورد. به عبارت ديگر ايران بدون حمله از سوی اسرائيل، از سلاح هسته ای عليه اين کشور استفاده نخواهد کرد.
بر اساس گزارش "رند" هدف اصلی ايران برای دست يابی به سلاح هسته ای بازدارندگی اسرائيل و آمريکا از حمله به ايران است نه نابودی اسرائيل. برخی از رهبران سياسی و نظامی اسرائيل بر اين باورند که جمهوری اسلامی عقل ستيز و بی منطق است و از سلاح هسته ای عليه اسرائيل استفاده خواهد کرد، گو اينکه شماری ديگر از مقامها ی اين کشور جمهوری اسلامی را تهديدی برای موجوديت اسرائيل نميدانند. با اين همه، گزارش مذکور ميگويد: با توجه به برتری تمام عيار اسرائيل چه از نظر سلاحهای متعارفی و چه از نظرسلاحهای هسته ای، امکان اينکه جمهوری اسلامی از جنگ افزار هسته ای عليه اسرائيل استفاده کند بسيار ضعيف است.
حمايت از تروريسم
اين گزارش با نگاهی به پيشينه جمهوری اسلامی در حمايت از گروههای تروريستی، ميگويد: اقدامات آمريکا، اسرائيل و عربستان سعودی با هدف جلوگيری از پيشرفت برنامه هسته ای ايران منجر به حمايت بيشتر جمهوری اسلامی از گروههای تروريستی شده است. به رغم اين، به عقيده تهيه کننده اين گزارش نميتوان گفت که پيشرفت برنامه هسته ای ايران مقامهای اين کشور را تشجيع خواهد کرد تا بر ميزان حمايت شان از گروههای تروريستی بيافزايند.
" ديدگاه تهران در مورد تروريسم و حمايت از آن ارتباطی به توانائی هسته ای جمهوری اسلامی ندارد و دولت اين کشو از تروريسم برای پيشبرد اهداف ايدئوژيک خود بهره نميگيرد. تهران از منظرهزينه – فايده از تروريسم استفاده ميکند و هدف از اين کار بازدارندگی دشمنان جمهوری اسلامی و حفظ و توسعه نفوذ رژيم در خاور ميانه است."
همين گزارش در ادامه ميگويد: بعيد است که ايران دارای سلاح هسته ای بازدارندگی ناشی از اين سلاح را به حزب الله لبنان يا حماس تسری دهد. منافع اين گروههای "نيابتی" ، به ويژه حماس، با منافع جمهوری اسلامی همخوانی ندارد و ايران فناوری يا سلاح هسته ای را در اختيار اين گروهها قرار نخواهد داد.
علاوه بر اين، هيچ نشانه ای مبنی بر اينکه گروههای نيابتی يا ترورويستی، حتی در صورت سقوط جمهوری اسلامی ، به تکنولوژی يا سلاح هسته ای ايران دست خواهند يافت، وجود ندارد. برخی از نخبگان رژيم مانند محمود احمدی نژاد ممکن است اعتقاد راسخ به مهدويت و سياست آخر زمانی داشته باشند ولی اين ديدگاه ارتباطی با سياست هسته ای يا سلاح هسته ای ندارد.
انصراف از گزينه نظامی ؟
اين گزارش که برخلاف باورهای رايج درغرب، جمهوری اسلامی را در حيطه روابط بين الملل بازيگری منطقی و خِرد پذير ترسيم ميکند، در پايان ميگويد: ايران مجهز به سلاح هسته ای بی ثباتی را در خاور ميانه تشديد خواهد کرد و درگيری هسته ای ناخواسته يا تصادفی بين ايران و اسرائيل پيشامدی محتمل و خطرناک خواهد بود. جدا از رفتارهای احتمالی ايران پس از بمب هسته ای، مجهز شدن ايران به اين سلاح ديگر کشورهای منطقه را ترغيب خواهد کرد که برای دست يابی به اين سلاح کوشش کنند.
گزارش موسسه "رند" در حالی انتشار يافته است که به مصداق " دير و زود دارد ولی سوخت و سوز ندارد"، شماری از کارشناسان و نخبگان سياسی آمريکا مجهز شدن ايران به سلاح هسته ای را اجتناب ناپذير ميدانند و در اين راستا بحث های تازه ای را درباره راههای "مهار" ايران هسته ای آغازکرده اند. اين کارشناسان و نخبگان بر اين باورند که آمريکا و همپيمانانش ميتوانند ايران هسته ای را کاملا مهار کنند و اين کشور را از بکارگيری سلاحهای هسته ای عليه ديگر کشور های منطقه باز دارند.
هدف نهائی سياست دولت آمريکا در قبال برنامه هسته ای ايران همانگونه که بارها توسط مقامهای رسمی اين کشور به ويژه باراک اوباما اعلام شد، جلوگيری از دست يابی جمهوری اسلامی به سلاح هسته ای است. همين مقامها تاکيد کرده اند که در صورت بی اثر بودن تحريم های اعمال شده و گفتگوها هسته ای، ازهروسيله ممکن، از جمله گزينه نظامی عليه ايران استفاده خواهد شد.
به موازات اين، شماری ازکارشناسان اطاق فکرهای نزديک به دولت و تحليلگران پيشين "سيا" ، سازمان اطلاعات مرکزی آمريکا، که گزينه نظامی را کار ساز نميدانند، بر اين باورند که ايران مجهز به سلاح هسته ای آنگونه که برخی از محافل سياسی و يا نهاد های رسمی مانند کنگره مطرح ميکنند، خطرناک نيست.
در مقابل برخی از نئوکانهای آمريکا که عمليات نظامی را چاره ساز مشکل هسته ای ايران ميدانند، اظهار داشته اند که مطرح کردن بحث های ايران هسته ای و نحوه مهار آن، با هدف آماده کردن دولت اوباما برای انصراف از بکار گيری گزينه نظامی عليه جمهوری اسلامی دنبال ميشود و اين گروه به احتمال زياد، گزارش "رند" را - انديشکده ای که رابطه بسيار نزديک با پنتاگون، وزارت دفاع آمريکا، دارد - در زمره اينگونه بحث ها قرارميدهند.