برگزاری دو عید بزرگ پاک و پسح
رادیوفردا- در حالی که مسیحیان در حال برگزاری عید پاک، یکی از مهم‌ترین آیین‌های مذهبی خود هستند، یهودیان نیز عید پسح را که یادآور رهایی قوم بنی اسرائیل از سرزمین بردگی فرعون مصر است، برگزار کرده‌اند.
هم‌زمانی این دو عید بزرگ یهودیان و مسیحیان، این روزها حال و هوایی ویژه به مکان‌های تاریخی و مذهبی در اسرائیل و بخش‌هایی از کرانه باختری بخشیده‌است.
یهودیان ایران عید پسح را جشن فطیر نیز نامیده‌اند که یادآور شتاب یهودیان در سرزمین مصر به هنگام تلاش در خروج هرچه زودتر از این سرزمین است بدون آنکه سپاهیان فرعون از این خروج یهودیان آگاه شوند.
عید پسح را که در شب پانزدهم ماه عبری نیسان آغاز می‌شود، جشن آزادی نیز نامیده‌اند و بدلیل هم‌زمانی با آغاز بهار، به عنوان عید بهار یهودیان نیز گرامی داشته می‌شود.
در تقارن زیبای اعیاد مهم یهودیان و مسیحیان، این روزها در حالی که یهودیان محلی و خارجی بسیاری در کوی و برزن‌های باستانی شرق اورشلیم و سایر نقاط مهم اسرائیل گردش و تردد می‌کنند و هر بامداد نیز گروه گروه در کنار «دیوار ندبه» برای نیایش‌ها گرد می‌آیند، در چند قدمی این مکان، مسیحیان محلی همراه با ده‌ها هزار زائر مسیحی خارجی، آیین‌های عید پاک را در شرق بیت‌المقدس و بیت لحم برگزار می‌کنند.
در روزی که مسیحیان کاتولیک و پروتستان روز آدینه مراسم «جمعه پاک» یا آدینه مقدس را پیش از عید پاک برگزار می‌کردند، یهودیان در حال آخرین تدارکات گسترده برای برگزاری عید پسح بودند و سپس نیز یهودیان شامگاه آدینه با حلول عید پسح، در پای سفره‌های خوراکی‌های خاص این عید نشستند و نیایش‌های ویژه را قرائت کردند تا رخدادهای رفته بر قوم بنی اسرائیل را آنگونه که نسل به نسل بیان شده و به رشته تحریر کشیده شده‌است، به نسل‌های بعدی بیاموزند.
عید پسح که در زبان انگلیسی Passover و در عبری توراتی פסח نامیده می‌شود، از یک سو به مفهوم گذر و عبور، یادآور رفتن یهودیان از مصر پس از چهار صد سال زندگی ناخواسته آنها در اسارت فرعون مصر است اما نام پسح نیز با «معجزه الهی» در آخرین ضربت از ده ضربت وارده بر فرعون و حکومت او ارتباط دارد؛ در آن ضربت دهم در حالی که نخست‌زادگان مصری جان می‌دادند، فرزندان نخست یهودیان از این ضربت در امان ماندند و یهودیان آن را «پسح»، به مفهوم رحم و شفقت خداوند بر خود، دانستند.
در تورات و روایات یهود آمده‌است، هنگامی که فرعون یهودیان را در مصر به غلامی و بندگی گرفته بود، موسی بن عمران با هدایت آنان از مصر با این امید که آنها را به سرزمین نیاکان خود بازمی‌گرداند، به مدت چهل سال آنها را عامدانه در بیابان‌ها گرداند تا نسلی که به بندگی و پیروی و غلامی عادت داشت، جای خود را به نسلی دیگر بدهد که بویی از بردگی نبرده‌است و نسلی از آزادگان به خاک اسرائیل بازگردد.
بنا بر روایات یهود، هر چند که موسی خود زنده نماند تا شاهد بازگشت یهودیان به سرزمین پدری آنها باشد، اما فصل چهار صد ساله زندگی یهودیان - به‌دور از سرزمینی که به زور و اجبار و بخاطر قحطی شدید از آن رانده شده بود، در زمان هدایت این قوم توسط هارون، برادر موسی، امکان‌پذیر شد.
یهودیان بر این باورند که خیزش نیاکان آنها در سرزمین مصر علیه فرعون و حکومت او که اکنون در جشن پسح تبلور می‌یابد، نخستین خیزش یک ملت زیر ستم است و سرلوحه خیزش‌های مردمی در تاریخ جهان بوده است؛ امری که باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا نیز در پیام ویژه عید پسح خود در روز جمعه بر آن تأکید گذاشت و گفت «داستان خروج یهودیان از مصر، الهام‌بخش امید و همبستگی در میان غیر یهودیان نیز هست و پیام‌آور یگانگی و یکپارچگی در میان ملل زیر ستم است».
امسال در حالی که روند صلح میان اسرائیل و فلسطینی‌ها با رکود روبه‌روست و کمترین تحرک در عرصه گفت‌وگوهای سیاسی در جریان بوده‌است، اما آرامشی دلپذیر این روزها در مناسبات میان اسرائیل و فلسطینی‌های کرانه باختری حکمفرماست و این آرامش و ثبات به زائران یهودی و مسیحی از سراسر جهان امکان داده‌است که گردشگری در این ایام ویژه از سال را رونق دهند و از وقوع رخدادهای امنیتی نگران نباشند.
هم محل‌های کسب‌وکار یهودی و هم فلسطینی‌ها از این رونق چشمگیر و هم‌زمانی جشن‌های مهم یهودیان و مسیحیان و حضور هم‌زمان صدها هزار زائر و گردشگر داخلی بهره می‌برند.
نه تنها محل‌های کسب‌وکار یهودیان در تمامی نقاط اسرائیل در غلغله و شور پررونقی است بلکه هزاران زائر و گردشگری که از محل‌های کسب‌وکار فلسطینی‌های شرق اورشلیم، بیت لحم و دیگر نقاط خرید می‌کنند، موجب رضایت کاسبکاران عرب شده‌اند.
با وجود این، در آیین‌های جمعهٔ پیش از عید پاک، شماری از فلسطینی‌های مسیحی پرچم فلسطین را نیز در کنار نمادهای عیسای مصلوب، برای تأکید بر پایبندی به آرمان‌های فلسطینی‌ها جهت استقلال کشور فلسطین بر سر دست گرفته بودند.
مسیحیان محلی در بیت جالا، یکی از شهرک‌های مسیحی‌نشین زیبای اطراف بیت لحم و در کوهپایه‌های اورشلیم در راهپیمایی سنتی خود، پرچم فلسطین را در کنار صلیب‌هایی که به سوی کوی «ویا دلا روزا» می‌بردند، به اهتزاز در آورده بودند.
راهپیمایان بسیاری از مسیحیان محلی و نیز زائران خارجی که بخشی از آنها از فیلیپین و کشورهای متعصب مسیحی دیگر خاور دور و یا آمریکای لاتین همانند سال‌های گذشته در این فصل از سال سرزمین باستانی اسرائیل و کرانه باختری را زیارت می‌کنند، در ده ایستگاهی که بر اساس روایات مسیحی، عیسای مسیح به سوی مصلوب شدن کشیده می‌شد، ایستاده و در هر ایستگاه، رنج‌های وارده بر مسیح را یادآور می‌شدند.
گروه بزرگ راهپیمایان سرانجام به محلی می‌رسد که کلیسای قبر نامیده می‌شود و گفته می‌شود که روح عیسای مسیح پس از به صلیب کشیده شدن در روز آدینه، در روز یکشنبه به آسمان عروج کرد؛ در عهد جدید تأکید شده‌است که مسیح در سومین روز پس از مصلوب شدن، به آسمان رفت.
آیین «شنبه نور» نیز پس از آدینه مقدس و یک روز پیش از عید پاک و عروج مسیح، در کلیساهای مسیحیان شرق اورشلیم در اوج خود است و با راهپیمایی گروهی موسوم به «کمانداران» (در عربی: «قَواسین»، در انگلیسی: «مارکزمِن») از سوی مسیحیان برگزار می‌شود.
نظر به این که در برخی از سال‌های گذشته در آیین‌های «شنبه نور» تنش‌هایی شدید میان پیروان کلیساهای مختلف در محل کلیسای قبر مسیح در گرفته‌است، تدابیر امنیتی میان خود مسیحیان برای جلوگیری از تکرار این تنش‌ها، امسال چشمگیر بود.
مسیحیان ارتدوکس و شرقی، از جمله ارامنه ایرانی، آیین‌های عید پاک را همواره یک هفته دیرتر از دیگر مسیحیان برگزار کرده‌اند.
شمار مسیحیان فلسطینی باقی‌مانده در سرزمین‌های فلسطینی حدود یکصد و ده هزار نفر است اما هزاران روسی نیز که بدلایل وجود یهودی در خانواده خود توانسته‌اند به اسرائیل مهاجرت کنند در کنار هزاران کارگر خارجی، در ایام عید پاک کلیساهای شرق بیت‌المقدس و بیت لحم را پر می‌کنند.
از دیگر سو، در میان یهودیان بسیاری نیز که اکثراً از کشورهای غربی مانند آمریکا، کانادا و فرانسه برای گذراندن عید پسح یهودیان، امسال به اسرائیل رفته‌اند، یهودیانی که ارتدوکس نیستند، در این روزها دوباره مانند سال‌های دور، اکثریت چشمگیری را یافته‌اند.
در حالی که بیشتر زائران یهودی خارجی در این ایام مهم مذهبی یهودیان ارتدوکس از نیویورک بوده‌اند، امسال همانند سال‌های دور پیش از رخدادهای تروریستی سال‌های نود و اوایل قرن جاری، بار دیگر گروه‌های زیادی از یهودیان غیر مذهبی غربی به اسرائیل آمده‌اند.
نه تنها اماکن مذهبی و باستانی از این گردشگران مملو است بلکه کوهپایه‌های شمال اسرائیل در نزدیکی مرز با لبنان و حتی در همجواری مرز با سوریه- علی‌رغم بحران مهم امنیتی و سیاسی سوریه- آکنده از گردشگران است.
سواحل نیلگون و چشم‌نواز دریای مدیترانه در مرکز اسرائیل در ایام تعطیلات عید پسح برای دختران و پسرانی که تن خود را در زیر آفتاب لذت‌بخش این روزهای منطقه به آب‌های دریا می‌سپارند، جایی پرطرفدار در این روزهای گرم پس از یک زمستان طولانی است؛ چه بسا که هزاران جهانگرد نیز با استفاده از روزهای تعطیلات این ایام، در کنار گردشگران داخلی راهی دریای مرده و دریای شیرین بندر ایلات شده‌اند.
با وجود این آرامش ظاهری و موج عظیم گردشگران داخلی و خارجی، نیروهای امنیتی اسرائیل از برنامه‌ریزی‌هایی از سوی برخی از تشکل‌های مسلح فلسطینی برای آدم‌ربایی و ایجاد تنش سخن گفته‌اند بویژه که چهارشنبه گذشته سه راکت از صحرای مصری سینا به سوی بندر ایلات شلیک شده بود – هرچند که آسیب جانی یا مالی نداشت.
ژنرال بنی گانتس، رئیس ستاد کل ارتش اسرائیل، در واکنش به این حملات راکتی از مصر و نیز در پیامی به فراخور عید پسح با اشاره به برنامه‌ریزی‌های تروریستی سه ماه پیش علیه منافع اسرائیلی در تایلند، هند و گرجستان، به جمهوری اسلامی ایران هشدار تلویحی داده و گفته‌است که هر گروه تروریستی و از جمله اهرم‌های تروریستی وابسته به ایران اگر به این گونه حملات ادامه دهند، اسرائیل به برنامه‌ریز اصلی این حملات واکنش نشان خواهد داد.
همچنین وجود فضای عید و شادمانی مسیحیان و یهودیان در سرزمین‌های باستانی و حضور گسترده جهانگردان در حالی است که تنش میان اسرائیل و ایران بر سر برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی نیز همچنان منطقه را در شرایط التهاب و انتظار نگاه داشته‌است.
اهود باراک، وزیر دفاع اسرائیل در مصاحبه‌ای به مناسبت عید پسح تأکید و تکرار کرده‌است که دولت اسرائیل منتظر نتیجه ملموس و عملی از گفت‌وگوهای روزهای آینده ایران با کشورهای عضو دائم شورای امنیت و آلمان است و سران ایران باید اقدام عملی در کنار گذاشتن طرح‌های غنی‌سازی اورانیوم انجام دهند و دادن قول و قرار و وعده کافی نیست.