ترجمه نزديك كردن مرزهاست/ گفت وگو با فيصل بنيطي
بخش اول
اشاره: فيصل بنيطي در سال 1333 در دشت آزادگان متولد شد. در سال 1356 در رشته زبان و ادبيات فارسي از دانشگاه چمران فارغ التحصيل شد. مدتي در مطبوعات فرهنگي مشغول بود. مجموعه داستان كوتاه از نويسندگان عرب به فارسي ترجمه كرده كه برخي از اين داستانها در مطبوعات محلي به چاپ رسيد. او علاوه بر ترجمه داستان شعر نيز از شاعران فلسطين ترجمه كرده است. در اين گفت وگو با فيصل بنیطی بيشتر آشنا ميشويم.
در زمينه افسانههاي مردم عرب خوزستان «القصص و الحكايات الشعبيه لعرب خوزستان» در سال 1391 منتشر شد.
ظاهراً مجموعه داستانهايي از چند نويسنده عرب ترجمه كردهايد. دربارهاين مجموعه برايمان بگوييد و اينكه ديدگاهاين داستان نويسان چيست؟
دربارهاين مجموعه داستان بايد گفت كهاين داستانها در مورد اوضاع و احوال مردم فلسطين و لبنان و سوريه است خصوصاً در ارتباط با جنگهاي داخلي لبنان و مبارزات مردم فلسطين بر عليه اسراييل. اين داستانها از حالات روحي رواني و غم و شادي و سختيها و گرفتاريها و ياس و اميد اين مردم حكايت ميكنند. اين مجموعه داراي يازده داستان كوتاه است و توسط نويسندگان معاصر عرب چون عوض شعبان ( لبنان )، الياس قنصل ( سوريه ) و سهيل ادريس ( لبنان ) نوشته شده است.
شما شعر هم ترجمه كردهايد. درباره كار ترجمه چه نظري داريد ؟ براي انتخاب متن چه چيزي را ملاك قرار ميدهيد؟ تصوير يا زبان يا سبك نگارشي آن ؟
ترجمه ي شعر كار سهل و سادهاي نيست. بلكه كار ي است بسيار مشكل و فني و پيچيده . در ترجمه شعر بايستي زبان راحت و روان و طبيعي باشد. و از زبان محاوره و گفت وگو و اعتدال پيروي كند و از هرگونه پيچيدگي و دخل و تصرف شخصي به دور باشد در ترجمه شعر شيوه نگارش و ساختمان و زبان و تصوير و مضمون بايد منسجم و هماهنگ باشد.
به تحولات زباني چه قدر توجه داريد ؟ و در ترجمه تا چه حدي اين تحولات را مد نظر داريد؟
در رابطه با تحولات زبان ميتوان گفت كه زبان هر قوم و مليت آينهی تمام نماي فرهنگ آن ملت است. بنابراين زبان با توجه به عوامل اجتماعي و فرهنگي و اقتصادي و سياسي جايگاه ويژهاي دارد. در ترجمه متون عربي به فارسي چه در زمينه شعر چه در زمينه شعر يا داستان باعث پيوند محكم اقوام و فرهنگها ميگردد.
تحولات سياسي و اجتماعي خاورميانه بر روند داستان عربي چه قدر تاثير گذاشته است؟
تحولات و دگرگونيهاي سياسي و اجتماعي و فرهنگي خاورميانه در توليد آثار ادبي و هنري تاثير بسزايي داشته است. خصوصاً جنگ اعراب و اسراييل و مسئله فلسطين و جنگ داخلي لبنان در شكل گيري و توليد آثار هنري و ادبي موثربوده است. در رابطه با ترسيم واقعيتهاي جامعه خود و نشان دادن ناهنجاريها و آمال و آرزوهاي موجود در زمينه ادبيات و هنر گامهاي موثري برداشتند. تاثير مبارزات آزادي بخش مردم فلسطين بر عليه صهيونيسم اسراييل و ستم طبقاتي ناشي از آن در شعرها و داستانهاي خود بازتاب زيادي داشته است. داستان نويسي در مصر و لبنان و اشعار ملي عراق و سوريه و ادبيات مقاومت همهاينها موضوعاتي است كه در ادبيات معاصر عرب نمود يافته است.
با اينكه به ترجمه شعر نيز پرداخته ا يد اما كمتر در اين زمينه كاركرديد. در اين باره چه ميگوييد؟
بعضي از اشعار شاعران عرب در روزنامههاي محلي به چاپ رسيد. اما در اين مورد كمتر به شعر پرداخته ام ،. چون مترجم بايد به عمق شاعر پي ببرد. زيرا شعر حاصل كاوش در درون و پي بردن به اعماق و ذات شاعر است و اين كار سهل و سادهاي نيست.
در درجه نخست براي ترجمه، به چه زاويهاي از متن نگاه ميكنيد؟
براي ترجمه يك متن بايد به شرايط فرهنگي و اجتماعي آن توجه شود. ترجمه هر متن چهار ويژگي دارد.
1- مرحله انسجام و هماهنگي
2- مرحله پالايش
3- مرحله سلامت متن
4- رعايت دقت و امانت در ترجمه
نظرتان درباره ترجمه ؟
ترجمه ملتها را به هم نزديك ميكند و نزديكي بين آنها سبب گسترش علم و معرفت و غناي ادبيات خواهد شد.
مهمترين عوامل موثر در ترجمه عبارتند از:
1- آشنايي و تسلط مترجم بر دو زبان مبدا و مقصد
2- رعايت و حفظ امانت و دقت در ترجمه متن كه مقصود نويسنده يا شاعر را بي كم و كاست و بدون دخل و تصرف و تحريف منتقل كند
3- دخالت ندادن ذوق و سليقه شخصي مترجم در امر ترجمه متن
4- آشنايي مترجم با انديشه و افكار و زندگي نامه ي نويسنده يا شاعر و نيز شناخت محيط و شرايط اجتماعي و فرهنگي كه باعث آفرينش و توليد آثار ادبي ميشود.
فولكلور[2]
فولكلور FOLKLORE يا «فرهنگ و ادبيات عامه» در برگيرنده مجموعهاي از اقسام، مثلها، زبان زدها، اصطلاحات كنايي و مجازي، افسانههاي محلي و داستانكهاي تاريخي، حماسي و اخلاقي مردم بومي يك منطقه يا سرزمين ميباشد.
امروزه فولكلور سخت مورد توجه جامعه شناسان، مردم شناسان و پژوهش گران تاريخ، اسطوره و دين قرار گرفته و از سويي ديگر، دست مايهاي غني و الهام بخش براي خلق آثار ادبي طيفي از نويسندگان برجسته معاصر به شمار ميآيد. در سدهی اخير، چهرههاي پرفروغي مانند «صادق هدايت» و «احمد شاملو» با نگارش آثاري چون «نيرنگستان» و «كتاب كوچه» به حفط ميراث شفاهي و گاه مكتوب فولكلور اقوام ايراني همت گماشتند. در زمينه فولكلور يا ادب عامه ي عشاير عرب ايراني، مجموعهاي از افسانهها با عنوان «القصص و الحكايات الشعبيه لعرب خوزستان» به كوشش محقق ارجمند «فيصل بنیطی» تدوين و از سوي «انتشارات خالدين» روانه بازار نشر شده است. اين اثر به زبان عربي فصیح و محلي نوشته شده و شامل بيست و چهار داستان پندآموز ميباشد كه بعضي از آنها جنبه واقعي و برخي جنبه خيالي دارند. اين حكايات كه بيشتر سينه به سينه نقل ميشود مضاميني اخلاقي چون: محبت، دوستي، فداكاري، وفا و بخشش دارند كه راويان آنها پيران و زنان سالخورده و پرتجربه هستند. بي گمان اين كتاب در نوع خود اثري كم نظير و بسيار ارزشمند است. اميد كه هر چه زودتر مترجمي فرزانه به ترجمه فارسي آن همت گمارد.
در كتاب فروشيهاي 1- رشد 2- محام 3- شرق 4- شهر كتاب
5- منصوري 6- بوستان بين الملل، موجود است.
منبع:وب سایت بروال
منبع:وب سایت بروال
[1]- چاپ شده در نشریه رودکیدرسال-1387
[2]- مقاله از آقای احمد حسینیان در باره معرفی کتاب «القصص و الحكايات الشعبيه لعرب خوزستان»در نشریه محام